Elocutionist

و هو معکم

Elocutionist

و هو معکم

طبقه بندی موضوعی
پیوندها

یک منبع اگاه درسازمان زندانها اعلام کرد:حسین فریدون در زندان حاضر و در حال گذراندن دوران محکومیتش است.

این در حالی است که امروز خبر مرخصی رفتن این متهم منتشر شده است. اسماعیلی سخنگوی قوه قضائیه، در پاسخ به سئوال خبرنگار فارس  مبنی بر آخرین وضعیت پرونده «حسین فریدون»، گفت: در رابطه با آقای حسین فریدون دادگاه تجدید نظر تصمیم گرفته و رای نهایی خود را صادر کرده است. 

وی ادامه داد: در مورد آقای «حسین فریدون»، هفت سال حبسی را که دادگاه بدوی تعیین کرده بود به ۵ سال تقلیل داده؛ اما بقیه مجازات‌های وی یعنی جزای نقدی و آن مبلغی که به عنوان رشوه مطرح بود (۳۱ میلیارد وخرده‌ای) را باید بپردازد.

  • محمد مهدی بختیاری

سیدمجید بنی‌فاطمه که هیأت ریحانةالحسین (س) را در منطقه شمال غرب تهران ایجاد کرده، توانسته بخش عظیمی از مخاطبان شهر تهران و اطراف را تحت تأثیر قرار دهد.

این مداح گفت‌وگویی داشته است که در ادامه می‌خوانید:

* ریحانةالحسین در شمال غرب برای انجام کارهای بزرگ تاسیس شد

هیأت ریحانةالحسین (س) در سال ۸۶، جلسه‌ای هفتگی در حسینیه‌ای حوالی میدان منیریه بود. چه شد که تصمیم گرفتید این هیأت را در شمال غرب تهران و با فضای خاص خودش برپا کنید؟

در روایتی داریم که از امام صادق (ع) سوال شد چرا قیام نمی‌کنید، ایشان فرمودند: کسی نیست که همراهی کند. کسی گفته بود: ما هستیم و ایشان برای این‌که نشان دهد او نیز همراه نیست، فرمودند داخل تنور برو. کار بساط امام حسین (ع) نیازمند افرادی وفادار، محکم و ... است. ما به این موضوع فکر کردیم که اگر نمی‌توانیم کار بزرگ کنیم، اصلاً انجام ندهیم.

این هیأت ابتدا به نام حضرت ام‌البنین (س) بود و بعدها با رویاهای صادقه‌ای که دیده شد، نام آن را به حضرت رقیه (س) و ریحانةالحسین (س) تغییر دادیم. البته جلسه‌ای به صورت ماهانه به نام حضرت ام‌البنین (س) هم داریم. تصور ما این بود که رسالت ما تلاش در این منطقه است و اسباب هم مهیا شد تا در شمال غرب تهران حاضر شویم. البته پس از چند جلسه‌ای که برگزار شد، گزارش‌هایی به ما دادند که کلیساهای خانگی در این منطقه فعال است و با حضور ما مخالفت کردند. من فهمیدم باید این‌جا بایستم و معتقدم حضرت زهرا (س) همه را نگه داشت و ما را نیز حفظ کرد. شاید اگر براساس عقل خودم بود، فضا را تغییر می‌دادم، اما کار از جای دیگری مدیریت می‌شد و الحمدلله ماندیم و امروز موفقیت‌های بسیاری به‌دست آورده‌ایم.

* هیأت‌داری باید متناسب با روحیات جوانان باشد

برگزاری هیأت در این منطقه موجب شده است، در مناسبت‌های مختلفی مانند محرم و شب‌های قدر افرادی که کمتر مذهبی هستند نیز در این هیأت حضور پیدا کنند. برای جذب این افراد و ماندن در این مسیر هم برنامه‌ای دارید؟

چه کسانی همراه امام حسین (ع) شدند؟ در این قافله، ایشان هر نوع فردی را با روحیات متفاوت، اما معتقد جمع کردند. حتی در این قافله وهب نصرانی را هم جمع کردند. در آن زمان، افراد از قبایل مختلف بودند. امروز نیز طیف‌هایی مانند بچه حزب‌اللهی‌ها و فلان و بهمان را داریم. نگاه من این است که امام حسین (ع) متعلق به همه بشریت با هر زبان و گویش است. بنابراین نمی‌توان هیأتی برگزار کرد تا فقط یک طیف حضور پیدا کند؛ بلکه همه افراد باید بیایند؛ زیرا امام حسین (ع) مبدل السیئات است، اما به این شرط که افراد در این مسیر بمانند.

هر کدام از پیامبران شگردی برای دعوت مردم به سمت توحید داشتند، اما همه نوید پیامبر اسلام (ص) را دادند؛ زیرا یکی از ویژگی‌های بارز ایشان، اخلاق بود. ایشان زمانی که نماز می‌خواند، همه اقشار حضور داشتند و اگر بنا بود یهودیان نیز ایشان را ملاقات کنند، باید در مسجد حضور پیدا می‌کردند. بنابراین هیأت باید محل رفت‌ و آمد طیف‌های مختلف باشد. اتفاقا بارها شاهد حضور مسیحیان در هیأت ریحانةالحسین (س) بودیم.

باید با اخلاق، رفتار و محبت به افراد، آن‌ها را جذب کنیم. مردم نیز خوب می‌فهمند که چه فردی رفتارش اصل است و چه فردی در حال تظاهر است. من در بساط امام حسین (ع) چیزی برای خود قائل نیستم، اما برای این دستگاه، اهمیت بسیاری قائلم. معتقدم شکل هیأت‌داری باید با روحیات جوانان سازگار باشد و مسئولین هم از افراد سن‌دار و هم با تیپ‌های امروزی باشند و زمانی که افراد حضور پیدا می‌کنند باید با آنان رفتار احترام‌آمیز داشت.

اعتقاد دارم گاهی باید نوحه را با روندی آرام خواند تا افراد حتی بتوانند قبل از خواب، آن را گوش دهند. بسیاری از افراد به واسطه ارتباط‌های این گونه همراه هیأت می‌شوند. حاج محمود کریمی با نوحه‌های زمینه خود این کار را انجام داد و افرادی مانند آقای محمد صمیمی نیز همین روند او را ادامه می‌دهند.

* تاکنون هیچ فردی را برای حضور در هیأت دعوت نکرده‌ایم

افراد و شخصیت‌های شاخص سیاسی، فرهنگی، هنری و اجتماعی در هیأت ریحانةالحسین (س) بسیار رفت و آمد دارند. حضور این افراد به دعوت شماست؟

ما تاکنون هیچ فردی را برای حضور در هیأت دعوت نکرده‌ایم، بلکه احساس می‌کنم این فضا برای افراد امن است و شاید این امن بودن از طرف خود من هم بوده است. به نوعی از این افراد، هیچ درخواستی نداشته‌ایم؛ یعنی خواسته شخصی و یا خواسته‌ای برای هیأت از این افراد نداشته‌ایم؛ لذا فضا امن بوده و شرکت کرده‌اند.

دومین دلیل هم نوع برخورد با این افراد است و در گام سوم هیچ‌گاه جناحی برخورد نکردیم تا به جناحی تعلق داشته باشیم؛ بلکه ما حزب‌اللهی هستیم و طیف نیستیم. اِلمان‌ اصلی ما در جلسه ولی فقیه و رهبری است. شاید فردی تنها به عنوان ولی فقیه آقا را قبول دارد و یک نفر هم عاشق ایشان باشد. من عاشق شخصیت آقا هستم، اگر ایشان ولی فقیه هم نبود، فرقی نداشت، زیرا عاشق ایشان هستم. در جلسه ما اول آقا ملاک است و پس از ایشان نیز شهدا محور هستند و فردی که نسبت به این دو موضوع زاویه داشته باشد، با او کاری نخواهم داشت. احساسم این است اگر فردی حضور پیدا می‌کند به این خاطر است که ما برای یک جناح خاصی نیستیم.

برخی از افراد که حضور پیدا می‌کنند ما بسیار خوشحال می‌شویم؛ زیرا به بسیاری از این افراد ارادت داریم و از قدیم در روضه‌ها با آن‌ها زندگی کرده‌ایم. به طور مثال با آیت‌الله رئیسی سالیان سال است که ارتباط داشتیم و روضه‌های بسیاری با او برگزار کردیم و یا زمانی که سرلشگر عزیز جعفری در مراسم ما حضور پیدا می‌کنند، بسیار موجب خوشحالی ماست.

گاهی نتیجه هم‌نشینی شما با برخی از این افراد به ویژه در حوزه فرهنگ، هنر و ورزش موجب می‌شود، زمانی که خطایی از سوی آنان رخ می‌دهد، دیگران بگویند این افراد با سیدمجید بنی‌فاطمه هم رفت و آمد داشته‌اند. از این اتفاقات چگونه گریز می‌کنید؟

در این زمینه تسلیم هستم! ما بچه هیأتی‌ها غریب و مظلوم واقع شده‌ایم و نمی‌توانیم بگوییم افراد نیایند یا نمی‌توانیم به افراد محبت نکنیم؛ بلکه هیأتی هستیم و از ائمه اطهار (ع) آموخته‌ایم که باید محبت داشته باشیم. لذا نمی‌گوییم نیایند، اما می‌توانیم کارهایی هم انجام دهیم. فکر می‌کنید ما با این افراد عکس می‌گیریم؟ خیر! عکس هیأت منتشر می‌شود و این عکس البته دردی هم از من دوا نمی‌کند. زمانی که با این افراد صحبت می‌کنم، خودشان می‌گویند ما به جلسه می‌آییم، آرام می‌شویم و بعد از هیأت با صحبت با شما نیز آرامش بیشتری پیدا می‌کنیم. برخی از این افراد در اثر اتفاقات و فضای مجازی تغییر کرده‌اند که اگر صحبتی با آن‌ها صورت گیرد، تاثیر بسیاری دارد.

البته باید بگویم از کارهای این افراد مطلع هستم زیرا به فیلم علاقه دارم. همچنین با شناختی که از آنان دارم، آگاهی‌هایی نیز به این افراد می‌دهم که به ویژه در موضوع شهدا اثر هم داشته است. این افراد عمدتاً مقام معظم رهبری را دوست دارند و عاشق امام حسین (ع)  هستند. البته از برخی از آنان نیز گله دارم زیرا ایام عزاداری به غیر از محرم بوده است و این افراد علی‌رغم قولی که به ما داده بودند، در فضای مجازی رویکرد روشنفکری برداشتند و در صفحه خود در فضای مجازی پست نامناسبی منتشر کردند، در حالی که انتظار بود در آن مقطع احترام بگذارند زیرا به این افراد گفته بودم نباید این رشته پاره شود.

در جلسه امسال نیز به افرادی که حاضر می‌شدند، می‌گفتم حالا که عاشق امام حسین (ع) هستید و زیبا در این خصوص صحبت می‌کنید، در جاهای مختلف دم از ایشان بزنید. گاهی می‌گفتند می‌ترسیم کلیشه شود و یا به ما فحش دهند. می‌گفتم عیبی ندارد. حرفتان را بزنید. ممکن است در این زمینه افرادی به من هم فحش دهند، اما من دردم نمی‌گیرد؛ زیرا اگر بدانم این افراد مشهور، مسیر درست را می‌روند، مقاومت می‌کنم. جالب است بدانید گاهی افراد خودی نیز به ما ناسزا می‌گویند.

البته باید بدانیم افرادی که در هیأت ما حضور پیدا می‌کنند روز اول مهمان هستند و پس از آن جزیی از هیأت می‌شوند. مثلا ورزشکاران، هنرمندان و چهره‌ها، روز اول که حضور پیدا می‌کنند، در روزهای بعد، خودشان نمک‌گیر می‌شوند و می‌آیند. حتی برخی از آنان در بخش‌های مختلف هیأت مانند چایخانه در دفعات بعدی کار می‌کنند. به نوعی امام حسین (ع) آنان را تغییر می‌دهد.

امام حسین (ع) و دستگاهش مظلوم است. ذاکران و مداحانش هم مظلوم هستند و هر اتفاقی رخ می‌دهد، مداحان را تخریب می‌کنند. عده‌ای می‌گویند مداحان پول می‌گیرند. خب، مداحی یک هنر است و زحمت زیادی دارد. چندی پیش در جلسه‌ای به حجت‌الاسلام پناهیان گفتم مداحی گستره بسیار زیادی دارد. یک خواننده موسیقی در طول سال یک آلبوم با ۷ قطعه آهنگ منتشر می‌کند؛ یعنی در مجموع ۷ غزل می‌خواند، اما به طور مثال، من امسال در دهه اول محرم حدود ۸۰ نوحه شامل غزل، پیش زمینه، واحد، زمینه، شور، کارهای ایستاده، تصنیف و ... خواندم. مداحی شاخه‌های مختلف مانند شعرشناسی برای انتخاب شعر، شناخت موسیقی و علم تاریخ دارد که فرد باید مسلط باشد تا بتواند اثر خوب ارائه کند و برای تسلط نیز باید تمام زندگی خود را بگذارد. دشمن می‌داند برای ضربه زدن به این عرصه باید چه کند، اما افرادی که می‌شنوند، باید عاقلانه‌تر رفتار کنند.

در خصوص سفر کربلا نیز همین مباحث مطرح می‌شود. در طول سال پروازهای زیادی به اروپا و شهرها و جزایر آن‌چنانی صورت می‌گیرد. مقایسه‌ کنید ببینید چه تعداد پرواز به عراق وجود دارد. اصلا قابل قیاس نیست. من دوست دارم پولم را خرج امام حسین (ع) کنم، فرد دیگری دوست دارد پول خود را آتش بزند. بنابراین نباید بر عقاید یکدیگر خدشه وارد کنیم. معتقدم کار درست در حال انجام شدن است که افرادی این‌گونه بیماری نشان می‌دهند. البته برخی نیز ناخواسته در جو قرار می‌گیرند و حرفی می‌زنند. همان آدم‌ها شب اول محرم که می‌شود، در هیأت حاضر می‌شوند!

* توجه مقام معظم رهبری به جمعیت هیأت ریحانةالحسین 

مداحی‌های بسیاری خدمت مقام معظم رهبری داشتید. از حال‌ و هوای این مداحی‌ها و صحبت‌های پس از آن با معظم‌له برایمان بگویید.

از کودکی عشق بسیاری به حضرت آقا داشتم، اما متاسفانه برخی فقط اسم ایشان را می‌برند و یا در هیأت تنها عکس ایشان را می‌گذارند و رفتار دیگری انجام می‌دهند و گویی عکس نظر ایشان عمل می‌کنند. امروز بازار چرب‌زبانی بسیار زیاد است اما من همواره گفته‌ام که عاشق ایشان هستم و تمام فرمایش‌های ایشان را روی چشم می‌گذارم.

ما باید از این جوان‌ها که در دانشگاه‌ها علاقه بسیاری به ایشان دارند، یادبگیریم و گاهی باید این عشق و اطاعت را از نیروهای حزب الله لبنان و سیدحسن نصرالله یاد بگیریم. من اگر کاری هم کرده‌ام، سرباز کوچک ایشان محسوب می‌شوم و خود را سرباز ایشان و ولایت می‌دانم.

درخصوص گفت‌وگوها هم اگر ایشان چیزی به من نفرمایند، همین که نگاه ایشان به من افتاده، کافی است. در برنامه‌های مختلف به خصوص روضه خصوصی که خدمت ایشان رسیده بودم، بیشتر دعا کردند. در جلسه محرم اخیر اعضای هیأت ریحانةالحسین (س) گزارشی از برنامه‌های هیأت تهیه کرده بودند شامل فعالیت‌های مناسبتی، حضور جمعیت، فعالیت خیریه هیأت، موکب اربعین و ... که در جلسه حسینیه به ایشان تقدیم کردم و ایشان فرمودند حتما خواهند دید. بعد از آن جلسه نیز دوستانی از دفتر، اطلاعاتی مجدداً از محمد کاشانی مسئول هیأت گرفته بودند و در نهایت ایشان به‌طور کلی در درس خارج، اشاره‌ای به جلسات هیأت‌ها و جمعیت حاضر داشتند و فرمودند که از حضور جوانان در این جلسات خوشحال بودند.

* شهادت در راه امام حسین (ع) قله کار و آرزویم است

در امر مداحی قله‌ای برای خود در نظر گرفته‌اید و آرزویی دارید که به آن برسید؟

اول اینکه من هیچ‌گاه از خود راضی نیستم، بنابراین هر جلسه فرصتی است تا من بتوانم بهتر باشم. نگاهم این است که تا زمانی هستم بتوانم به وظیفه‌ام عمل کنم و هر زمان به این وظیفه عمل کنم، قله را فتح کرده‌ام و در نهایت این قله فتح نمی‌شود تا اینکه شهادت در راه امام حسین (ع) حاصل شود.

* اگر زمانی از من سینه‌زنی خوبی شنیدید، بدانید روضه خوبی خوانده‌ام

مردم معتقدند هر مداحی در یک حوزه‌ای مانند روضه، زمینه، شور و واحد تسلط بیشتری دارند. این نکته را می‌پذیرید؟ اگر این‌گونه است معتقدید در کدام سبک از مداحی، تسلط بیشتری دارید؟

مداح فردی است که مدح اهل بیت (ع) و روضه‌خوانی می‌کند. فردی که شور و واحد می‌خواند، نوحه‌سراست، بنابراین اگر فردی هم در خواندن اشتباهی می‌کند، نباید گفت مداح است؛ در حالی که خواص می‌دانند این فرد تنها شور می‌خواند.

فردی مانند حاج محمود کریمی تمام کارها را خوب انجام می‌دهد و کامل است. البته منتشر شدن آثار در فضای خارج از هیأت موجب می‌شود که مردم اینگونه تصور کنند که مداحی فقط در یک سبک شاخص است. به طور مثال در سبک زمینه حاج محمود بسیار مطرح است، اما اگر روضه او نیز پخش شود، مردم متوجه می‌شوند که در بخش‌های دیگر نیز مسلط است.

من روضه را بیشتر می‌پسندم و اگر زمانی از من سینه‌زنی خوبی شنیدید، بدانید روضه خوبی خوانده‌ام، زیرا من اگر روضه خوبی نخوانم نمی‌توانم برای سینه‌زنان خوب بخوانم.

گاهی برخی مطرح می‌کنند مداحی به چه سمتی در حال حرکت است؟ آیا خراب می‌شود؟ زمانی اتفاقاتی در بخش‌هایی رخ داده است اما نسل یکی بعد از ما بسیار خوب هستند. خوانندگان جوانی امروز مانند مهدی رسولی، سیدرضا نریمانی، میثم مطیعی و ابوذر بیوکافی داریم که نسل انقلابی هستند و در تمام بخش‌ها نیز فعالند. این افراد به خوبی کار می‌کنند. چندی پیش صدای یکی از مداحان در اراک را برایم گذاشتند که نامش را نمی‌دانم و بسیار خوب می‌خواند. کلی جوان در مجلس او جمع شده بود و با همان المان‌های مهم برای ما یعنی مقام معظم رهبری و شهدا در حال کار و تلاش بود.

معتقدم هیأتی موفق است که در چاله‌های سیاسی نیفتد و تنها به مقام معظم رهبری و شهدا بپردازد و برای مردم روشنگری کند. نسل جدید مداحی بسیار خوب است و قوی‌تر از نسل ما در حال کار کردن است. امروز تمام خواننده‌ها در دانشگاه‌ها و یا حوزه‌های علمیه پرچم‌دار هستند.

  • محمد مهدی بختیاری

در حالی که عده‌ای معتقدند که نوحه و روضه‌ خوانی در مراسم ختم امری غیرضروری است و شنیدن حرف‌های فرد روضه خوان تاثیر منفی بیشتری روی داغ دیدگان می‌گذارد، عده دیگری هم معتقدند که این سنت که از سالها قبل به ما ارث رسیده است، باعث می‎شود تا فرد با غم و اندوه خود روبه‌رو شده و احساسش را انکار نکند و درباره آن صحبت کند؛ از دید این عده، این یکی از حلقه‌های یک سوگواری سالم است.

با این حال، مراسم ترحیم در ایران، در برخی از خانواده‌ها از شکل سنتی آن در حال تغییر است. روضه خوان جای خودش را به فردی داده است که در مراسم حضور می‌یابد و موزیک غمگین پخش می‌کند و حاضران در مراسم هم مثل کشورهای دیگر از خاطرات خود با مرحوم و درباره او صحبت می‌کنند. گاهی هم یکی از وسایل یا لباسهای فرد فوت شده را به عنوان یادبود در مجلس می‌گذارند.

از طرف دیگری لوکس و اشرافی شدن، مراسم ترحیم را هم بی نصیب نگذاشته است و نحوه برگزاری آن را تغییر داده و موضوعاتی را به آن اضافه کرده که تا پیش از این کسی فکرش را هم نمی کرد جزیی از یک مراسم ترحیم باشند.

تغییر شکل در نحوه برگزاری مراسم ترحیم و لوکس و اشرافی شدن آن، هزینه ها را هم دستخوش تغییر کرده است. بعید بود تا چند سال قبل وقتی حرف از هزینه‌ها برای یک مراسم ترحیم می‌شد، هزینه گل آرایی و شمع آرایی و دکوراسیون و ... جایی در لیست هزینه‌ها داشته باشد.

اما حالا اگر بخواهید این گزینه‌ها را هم در مراسم ترحیم لحاظ کنید، باید برای هر نفر چیزی در حدود ۱۲۰ هزار تومان به شرکت‌های تشریفات که انجام این مراسم را برعهده دارند، پرداخت کنید.

گل آرایی شمع آرایی در این مراسم، چه در خانه یا مسجد انجام شود، به طور میانگین هزینه ای بین ۵ تا ۱۰ میلیون تومان دارد. شخصی که به جای روضه خوان، موزیک غمگین پخش می کند برای یک روز تا ۲ میلیون دستمزد می گیرد؛ مراسم دف و نی هم که گاهی با خواندن  اشعار عارفانه و روحانی انجام می‌شود، تا حدود ۲ میلیون تومان هزینه دارد.

در گوشه‌ای از خانه حلوابار( میز حلوا) با انواع و اقسام حلوا و خرما و شیرینی های مناسب مراسم ترحیم و چای و آب میوه قرار داده می شود که باید برای آن تا ۲ میلیون هزینه کرد. «دیزاین» محل برگزاری مجلس ترحیم با تور و پارچه مشکی هم موضوع دیگری است که با پرداخت یک تا ۲ میلیون انجام می شود. اما از طرفی تغییر دیگری که می‌توان به آن امیدوار بود، دادن هزینه تاج‌های گل به خیریه‌ها و ارسال بنر یا تاج گل مصنوعی( قابلیت چند بار استفاده را دارد) به جای آن است.

سنگ قبر هم از لوکس شدن در امان نمانده است و هزینه آن مثلا برای سنگ شفق اصفهان تا 60 میلیون هم بالا می‌رود.

در نهایت، با وجود اینکه تغییر سنت‌ها در گذر زمان، اتفاقی انکارناپذیر است، مصرف‌گرایی و خودنمایی نامی است که برخی روی این وقایع می گذارند و معتقدند که خیلی افراد برای عقب نماندن از تجمل گرایی و چیزی که فکر می کنند تبدیل به عرف یا مد در جامعه شده است، دست به هر کاری می‌زنند. عده دیگری هم معتقدند که انسان ها آزادند تا هر طور مایلند عزیزان خود را روانه خانه ابدی کنند.

  • محمد مهدی بختیاری

محسن هاشمی در مورد ارائه طرح جدایی ری از تهران در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه اکثریت اعضای شورای شهر تهران با جدا شدن ری از کلانشهر تهران موافق نیستند، گفت: چراکه اعضای شورا این اقدام یعنی جدایی ری از تهران،  را دارای پیامدهای منفی در حوزه شهر سازی و زیرساخت می‌دانند.

وی افزود: بر اساس بررسی‌های کمیسیون شهرسازی شورای شهر تهران، جدا شدن مناطق حومه‌ای نظیر شهرری از تهران، موجب ایجاد اختلال در حریم‌های شهری، ساخت وسازهای بی رویه و خارج از طرح جامع می‌شود.

هاشمی با بیان اینکه در حوزه زیرساخت نیز به دلیل یکپارچه بودن زیرساخت‌های حمل و نقلی نظیر مترو، اتوبوسرانی و ... سایر زیرساخت‌های عمرانی و نرم افزاری، استقلال شهرری و سایر مناطق حومه‌ای موجب اختلال در فعالیتهای مدیریت شهری می‌شود؛ خاطرنشان کرد: به نظر ما این اقدام به صلاح شهروندان شهرری نیز نبوده و موجب کاهش بودجه‌ها و منابع مدیریت شهری وامکانات آنها خواهد شد.

وی در خاتمه گفت: اگر این موضوع در دستور کار نشست مشترک نمایندگان شورای شهر و مجلس تهران قرار گیرد، دلایل و نظرات خود را ارائه خواهیم کرد.

  • محمد مهدی بختیاری

به نقل از «السومریه نیوز» عراق، کنفدراسیون فوتبال آسیا جدیدترین رده بندی لیگ های فوتبال قاره کهن را اعلام کرد که فوتبال عراق در این رده بندی نهم شد.

تیم‌های اول تا هشتم آسیا نیز در رده بندی جدید به ترتیب زیر است:

1-چین

2-قطر

3-ژاپن

4-کره جنوبی

5-ایران

6-عربستان

7-امارات

8-تایلند

با توجه به این رده بندی اعلام شده 2 کشور برتر منطقه شرق و غرب آسیا سهمیه 3+1 می گیرند. در نتیجه فوتبال ایران با قرار گرفتن در رده دوم منطقه غرب آسیا سهمیه 3+1 خواهد داشت. بدین ترتیب تیم های پرسپولیس، سپاهان، استقلال به صورت مستقیم در لیگ قهرمانان حضور خواهند داشت و شهرخودرو در پلی آف باید حضور پیدا کند.

  • محمد مهدی بختیاری

در صورتی که فردی از اعضای خانواده یا دوستان‌تان به افسردگی مبتلا باشد، تجربه هر اندازه احساسات سخت و ناخوشایند از جمله ناتوانی، ناامیدی، عصبانیت، ترس، گناه و غم و اندوه در شما غیرطبیعی نخواهد بود.

برخورد با افسردگی یک دوست یا یکی از اعضای خانواده آسان نیست و اگر شما نیز از سلامتی خود غفلت کنید، ممکن است بار این دشواری دو چندان شود.

همراهی و پشتیبانی شما می‌تواند برای بهبودی عزیزان‌تان بسیار مهم باشد. شما می‌توانید به آن‌ها کمک کنید تا با علائم افسردگی کنار بیایند، بر افکار منفی غلبه کنند و انرژی، خوش‌بینی و احساس لذت از زندگی را بازیابی نمایند.

توجه داشته باشید تلاش برای کمک به فرد مبتلا به افسردگی نیازمند آگاهی‌های خاص خود بوده و مراقبت از سلامت روانی خودتان نیز در این روند از اهمیت بالایی برخوردار است.

در ادامه چند نکته مفید به نقل از سایت "ریچ‌اوت" آورده شده که با رعایت آن‌ها می‌توانید بهتر به افراد مبتلا به افسردگی کمک کرده و مراقب سلامت روانی خود نیز باشید:

۱. مطلع شوید

میزان آگاهی خود را نسبت به افسردگی محک بزنید. اولین قدم بسیار عالی برای کمک به دوست افسرده‌تان این است که اطلاعات بیشتری در مورد این اختلال کسب کنید. این کار به شما کمک می‌کند بدانید دقیقاََ در این روند با چه موضوعات و مواردی مواجه خواهید شد.

۲. برای گوش دادن در دسترس باشید

اگر دوست افسرده شما تمایل به صحبت کردن دارد به او گوش بدهید و در مورد وضعیت کلی او سوالاتی بپرسید. می‌توانید سوالاتی مانند "چه کاری می‌توانم برای کمک به تو انجام دهم؟" و "به نظر تو چه چیزی می‌تواند برایت مفید باشد؟" را مطرح کنید. وقتی می‌خواهید با دوست خود یک مسئله حساس را مطرح کنید، سعی کنید زمان و مکانی را انتخاب کنید که هر دو راحت و آرام باشید. در صورتی که صحبت در مورد مسائلی او را آزرده خاطر می‌کند از بیان این موضوعات اجتناب کنید.

۳. احساسات آن‌ها را جدی بگیرید

"بیخیال شدن"، "سرحال آمدن" یا "فراموش کردن" برای افراد مبتلا به افسردگی امکان‌پذیر نیست. زمانی که به صحبت‌های این افراد گوش می‌دهید به جای به کار بردن چنین عباراتی سعی کنید از جملاتی هم‌چون "این موضوع باید واقعاً سخت باشد" یا "من اینجا هستم تا به حرف‌های تو گوش کنم" استفاده کنید تا این حس را به آن‌ها منتقل کنید که احساسات آن‌ها را جدی گرفته‌اید.

۴. به آن‌ها در مورد خدمات حمایتی اطلاع دهید

در صورتی که دوست افسرده شما به روانشناس یا روانپزشک مراجعه کرده باشد، بسیار عالی است. می‌توانید به او بگویید که خدمات مشاوره آنلاین و تلفنی نیز برای او در هر زمان در دسترس است. در این مورد تحقیق کرده و تمامی خدمات حمایتی در دسترس را به او معرفی کنید.

۵. به موارد اضطراری پاسخ دهید

اگر فکر می‌کنید دوست شما ممکن است در معرض خطر باشد یا در معرض خطر آسیب رساندن به خود یا شخص دیگری باشد، فوراً به دنبال کمک باشید و به فردی قابل اعتماد و هم‌چنین خدمات اضطراری و حمایتی این موضوع را اطلاع دهید.

۶. مراقب سلامتی خود نیز باشید

برخورد با شخصی که دچار افسردگی است، می‌تواند بسیار ناامید کننده‌، فرسوده‌ کننده و ناراحت کننده باشد. شما تنها در صورتی قادر به کمک و حمایت از دوست افسرده خود خواهید بود که در ابتدا مراقب سلامت روان خود باشید. موارد زیر را انجام دهید تا مطمئن شوید که از سلامت روان مطلوبی برای این اقدام برخوردار خواهید بود:

- روحیه خود را کنترل کنید: ممکن است واقعاً نگران یک دوست مبتلا به افسردگی باشید اما مهم این است که بر میزان روحیه و استرس خود نیز نظارت داشته باشید. می‌توانید به میزان روحیه خود هر ۱۰ روز یک بار نمره دهید تا راحت‌تر بتوانید نحوه عملکرد خود را ردیابی کنید.

- چیزهایی که از آن‌ها لذت می‌برید را فراموش نکنید: همیشه اطمینان حاصل کنید که وقت کافی را به انجام کارهای موردعلاقه خود اختصاص داده‌اید.

- برای استراحت وقت بگذارید: آرامش برای کمک به شما در حل کردن مشکلات و مقابله با استرس بسیار مفید است.

- مرزها را تعیین کنید: قرار نیست ۲۴ ساعت شبانه روز و هفت روز هفته خود را برای کمک به دوست افسرده خود در اختیار او بگذارید. محدودیت‌هایی را تعیین و مشخص کنید که مایل به انجام چه کارهایی برای او هستید و تمایل به انجام چه کارهایی را ندارید. ممکن است برخی ساعات شبانه روز نخواهید در دسترس این فرد باشید یا نخواهید از انجام برخی فعالیت‌ها یا شرکت در برخی از رویدادها بواسطه این کار محروم شوید. بنابراین بهتر است زمان‌بندی مناسبی برای کمک به این فرد داشته باشید.

- درخواست حمایت کنید: برای شما هم مهم است که حمایت عاطفی خود را دریافت کنید. پس با افرادی که به آن‌ها اعتماد دارید در این ارتباط صحبت کنید.

  • محمد مهدی بختیاری

در چند ماه اخیر حساب های اجاره ای در بانک‌ها و موسسات اعتباری افزایش قابل ملاحظه‌ای داشته است.

این افزایش به دلیل محدودیت‌های است که بانک مرکزی برای حسابهای اشخاص و نیز کارت‌های بانکی به وجود آورده است.

محدودیت هایی نظیر خرید حداکثر ۵۰ میلیون تومان در روز با کارت های عابر بانک شتابی و نیز صدور چک بانکی در وجه اشخاص مشخص و غیرقابل انتقال بودن آن می باشد.

این محدودیت ها باعث شده برخی از دلالان و سفته بازان دیگر نتوانند همانند سابق خرید و فروش های چند میلیاردی در روز با کارت های عابر بانک و نیز چک های بانکی داشته باشند.

به همین دلیل این افراد مجبورند با پرداخت مبالغی حسابهای اشخاص دیگر را اجاره و با کارت‌های عابربانک آنها فعالیت های خود را انجام دهند.

وزارت اقتصاد و بانک مرکزی در این خصوص به بانکها و موسسات اعتباری اعلام کرده متصدیان بانکی موظف هستند در صورت مشاهده موارد مشکوک حسابهای اجاره ای آن را گزارش کنند.

عدم تناسب سن و شغل صاحب حساب با مبلغ تراکنش ها و یا حجم گردش و نحوه رفتار حساب از جمله دلایلی است که پرسنل بانکها باید به آن حساس شده و در صورت مشاهده موارد مشکوک آن را گزارش کنند.

همچنین مغایرت زمینه فعالیت و شغل هر فرد که تناسبی با مانده حساب و گردش آن نداشته باشد نیز از دیگر مواردی است که کارمند بانک می تواند موارد مشکوک را گزارش کند.

  • محمد مهدی بختیاری

بر اساس تحقیقات جدید سی ان ان، جدایی طلبان تحت الحمایه امارات عربی متحده در جنوب یمن، از جمله گروه های شبه نظامی هستند که این سلاح ها را در اختیار دارند. این در حالی است که توزیع سلاح های آمریکایی بین این گروه ها، برخلاف توافقات نظامی بین واشنگتن و متحدان آن است. این جدایی طلبان هم اکنون از سلاح های آمریکایی برای مبارزه با نیروهای تحت الحمایه عربستان استفاه می کنند.  این نیروها نیز خود مجهز به سلاح های آمریکایی هستند.

سی ان ان در ماه فوریه نیز در تحقیقاتی اختصاصی دریافته بود که تجهیزات آمریکایی فروخته شده به امارات و عربستان، به نیروهای غیردولتی در یمن از جمله مبارزان القاعده، شبه نظامیان سلفی و حوثی های تحت الحمایه ایران منتقل شده است. 

وزارت دفاع آمریکا – پنتاگون – به دنبال نخستین تحقیقات سی ان ان گفت رسیدگی به این مساله را آغاز می کند اما به گزارش سی ان ان، بیش از یک و نیم سال پس از آن، اوضاع ظاهرا بدتر شده است. 

عربستان سعودی با مشارکت نزدیک امارات و چندین گروه شبه نظامی، از سال 2015 تاکنون هدایت یک ائتلاف را علیه یمن برعهده دارد اما از رسیدن به اهداف خود در این جنگ نابرابر ناکام مانده است. امارات در ماه ژولای اعلام کرد نیروهایش را در یمن کاهش می دهد و به دنبال آن جنگ بین جدایی طلبان و نیروهای تحت الحمایه عربستان تشدید شده است. جدایی طلبان ماه گذشته اعلام کردند کنترل شهر استراتژیک  عدن را در اختیار گرفته اند. گزارش ها حاکی است نیروهای تحت الحمایه عربستان کنترل این شهر را مجددا در دست گرفته اند و مذاکرات برای پایان دادن به جنگ قدرت ادامه دارد.  

با تشدید درگیری ها در جنوب یمن، داعش در این کشور حیات مجدد گرفته است. این گروه مسئولیت یک سری حملات به شهر عدن را در آگوست برعهده گرفت؛ این حملات نخستین مورد از خشونت های داعش پس از یک سال بود و این نگرانی را ایجاد کرده است که جنگ در حال ایجاد خلاء برای احیاء گروه های تندرو است. 

در همین حال قانونگذراران آمریکایی از یافته های جدید سی ان ان ابراز خشم کرده اند. سناتور الیزابت وارن از پیش رانان حزب دمکرات در انتخابات ریاست جمهوری سال 2020 آمریکا می گوید: "یک گزارش درباره انتقال تجهیزات آمریکایی به دشمنان دردسرساز است. دو گزارش در این خصوص بسیار نگران کننده است."

وی گفت در نظر دارد این مساله را با دولت ترامپ پیگیری کند و افزود: "وزارت دفاع و امور خارجه هنوز به سوالاتی که در فوریه مطرح کردم، پاسخ نداده اند." 

سی ان ان می افزاید توانسته است از تعداد زیادی تجهیزات ضد مین موسوم به MRAP که جدایی طلبان از آن استفاده می کردند، تصویربردار کند. خودروی زرهی BAE Caiman نیز از جمله دیگر تجهیزات آمریکایی است که در جنگ جدایی طلبان برای کنترل منطقه شبوه در جنوب یمن در ماه اگوست، علیه نیروهای تحت الحمایه عربستان استفاده شد.سابقه این تجهیزات به خرید تسلیحاتی 2.5  میلیارد دلاری بین آمریکا و امارات در سال 2014 بازمی گردد و انتقال آن به جدایی طلبان نقض آن توافق است. 

سی ان ان می افزاید تجزیه و تحلیل ساعت ها ویدئوهای منتشر شده در فضای مجازی نشان می دهد گروه های شبه نظامی از جمله سلفی ها – که شاخه ای تندرو از تروریست های القاعده محسوب می شوند – از تجهیزات نظامی آمریکایی استفاده می کنند. 

چندی پیش یک مقام اماراتی گفته بود سلفی های یمن تحت نظارت مستقیم امارات هستند و به جدایی طلبان علیه نیروهای تحت الحمایه عربستان پیوسته اند.

یک شبکه تلویزیونی لبنانی به تازگی تصاویری از تجهیزات ساخت آمریکا را منتشر کرده است که از کشتی های امارات در یک بندر یمنی تخلیه می شوند. 

سی ان ان می افزاید با تشدید جنگ در یمن و نقش تسلیحات آمریکایی که به آن دامن می زند، بحران انسانی یمن روز به روز تشدید می شود. 

قانونگذاران آمریکایی در ماه های اخیر بارها تلاش کرده اند به کمک های نظامی و مالی آمریکا در جنگ یمن پایان دهند اما در این امر ناکام بوده اند. 

چند روز پیش 100 نفر از رهبران برجسته مسیحی آمریکایی از 50 ایالت نامه ای سرگشاده به کنگره آمریکا نوشتند و خواستار توقف فروش تسلیحات به عربستان و امارات شدند تا به گفته آنها به "بدترین بحران انسانی جهان" پایان داده شود. 

سازمان ملل نیز ماه گذشته اعلام کرد کشورهایی که به گروه های درگیر در جنگ یمن سلاح می دهند، احتمالا به خاطر جنایات جنگی مقصر هستند. 

کارشناسان یک کمیسیون وابسته به سازمان ملل در گزارشی از آمریکا، انگلیس و فرانسه خواستند از فروش سلاح به یمن خودداری کنند.  

نهادهای حقوق بشری هم بارها سیاست این سه کشور را برای تداوم فروش تسلیحات به عربستان و متحدانش محکوم کرده اند. 

جنگ یمن در سال 2015 با تهاجم عربستان و متحدانش به این کشور عربی و به بهانه مقابله با انصارالله یمن آغاز شد.  سازمان ملل در آوریل گذشته اعلام کرد تعداد کشته شدگان جنگ تا پایان 2019 از 230 هزار نفر فراتر خواهد رفت. میلیون های یمنی هم در این جنگ آواره شده اند.

  • محمد مهدی بختیاری

دستگیری مدیر کانال آمد نیوز یا به قول برخی کارشناسان رسانه ای، فیک نیوز، چند روزیست که در رسانه ها مطرح شده است و بسیاری به چگونگی دستگیری زم می‌پردازند و بازار گمانه زنی‌ها در نحوه این عملیات اطلاعاتی داغ است.اما آنچه که بنظر می‌رسد کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد، ریشه های شکل گیری چنین شبکه ها و پر رونق شدن رسانه هایشان است.

 زم سال‌ها پیش از خروج از کشور، مسول زاده ای بود که همچون بسیاری از ما قدرت برایش جذاب بود و از قضا آقازاده بودن، فرصت همنشینی و هم صحبتی با آقایان و برخی چهره های برجسته سیاسی را برای او فراهم آورده بود. این از آن دست اتفاقاتی است که برای برخی از اهالی رسانه بویژه جوانتر های آن ممکن است رخ دهد و خواسته یا ناخواسته توهم خود بزرگ بینی را در برخی از آنها ایجاد کند. عملکرد رسانه ای زم سراسر شوق و احساس رضایت از این ارتباطات بود. 

 او هم  از این آفت مصون نبود و با توجه به روابطی که بدست آورده بود تصمیم به انجام فعالیت رسانه ای در راستای مقاصد و اهدافش گرفت . اما پرسش این است که چرا و چگونه زم و امثال او به راحتی می توانند مخاطبان بسیاری را گرد خود جمع کنند و  عوامل تسهیل کننده کار آنها چیست؟ در اینجا ذکر چند نکته ضروری به نظر می رسد:

باید در نظر داشت که از مرجعیت افتادن رسانه های رسمی و شناسنامه دار و بی اعتمادی مردم به آنها از جمله عوامل تاثیر گذار بر کیفیت حیات و رشد و نمو فیک نیوز هایی چون کانال زم می شود. این اتفاق نیز دلایل متعددی دارد که از جمله آنها می شود به تضعیف اصل حیاتی مطبوعات یعنی آزادی رسانه ها اشاره کرد. اصل 24 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران ، نشریات و مطبوعات را به عنوان ابزارهای تحقق آزادی بیان معرفی کرده است. اما به واقع رسانه ها و مطبوعاتی که برادری خود را به قانون اساسی و نظام ثابت کرده اند چقدر از این آزادی بهره مند هستند، موضوعیست که جای بحث دارد و با نگاهی تجربی می شود دریافت که بعضا خطر شکایات و توقیف رسانه ها بنابر تفسیرهای ناصواب از اصل 24 قانون اساسی مانع از اجرای تمام و کمال آن می‌شود.

در چنین شرایطی ظهور شبکه های اجتماعی در فضای رها و بی قید مجازی فرصت را برای رشد رسانه های مجعول بیشتر فراهم آورده است تا به مدد استراتژی هیتلر با گفتن دروغ های بزرگ مخاطبان بسیاری را با خود همراه کنند که به قول  جوزف گوبلز، فرمانده تبلیغاتی نازی ها،  دروغ هرچه بزرگتر باشد باور پذیرتر است! 

زم که به خوبی از این استراتژی آگاه بود از خلاء اعتماد به رسانه های رسمی نهایت استفاده را کرد تا هم عطش قدرت خود را سیراب کرده باشد و هم مخاطبان بسیاری را با خودش همراه کند. او شهوت شهرت داشت و از مهم جلوه دادن خود حظ می برد پس در مصاحبه هایش بگونه ای وانمود می کرد که حتی در اندرونی حاکمان و مسولان هم نفوذ دارد و مخزن الاسرار است! 

شاید در نگاه نخست نبود احزاب قوی و اصناف پویا ارتباطی با رشد و نمو فیک نیوزها  نداشته باشد اما با کمی تامل در ماهیت و کارکرد این تشکل ها می توان دریافت که این ها مشارکت سیاسی را سازماندهی و هدفمند و مطالبات مردم را از طریق قانونی پیگیری می کنند. به واقع اگر اصناف به معنای واقعی کارکرد خود را داشته باشند بسیاری از مطالبات صنفی مردم از طریق مراجع واجد صلاحیت و اهل آن پیگیری می شود؛ به طریق اولی احزاب سیاسی پویا، مشارکت و مطالبات سیاسی مردم را هدفمند و ضابطه مند می‌کنند. در این شرایط مردم کار سیاست را به اهل آن وا میگذارند و امر سیاسی به امر روزمره تبدیل نمی شود.

 اگر چنین شود دیگر فیک نیوزها نمی توانند به بهانه انعکاس صدای مردم و مطالبات آنها برایشان نسخه های سیاسی بپیچند و با ترفند افشاگری و...افسار جهت گیری های سیاسی توده های مردم را به دست گیرند و مردم نیز مطالباتشان را در لا به لای اخبار و تحلیل های این رسانه ها جست وجو نمی کردند.

با این شرایط بنظر می رسد اگرچه مدیر یکی از پر سروصداترین کانال های خبری و شایعه پراکنی دستگیر شده است و کانالش هم مسدود اما خطر بازتولید شبکه هایی نظیر آن همچنان به قوت خود باقیست. از همین رو با توجه و عنایت بیشتر به مسئله آزادی مطبوعات، احزاب پویا و اصناف قوی و کارآمد، هم می توان مانع از روزمره شدن امر سیاسی شد و هم مانع از تسخیر افکار عمومی توسط رسانه های جعلی.

  • محمد مهدی بختیاری

صداقت و راستگویی یکی از مهم‌ترین صفات سیاست‌مدارِ مورد اعتماد مردم است و  درجه صداقت ارتباط متقابلی با میزان محبوبیت و اعتماد عمومی دارد.

اما گاهی اوقات برخی سیاست‌مداران بدون توجه به این مساله و یا برای توجیه عملکرد اشتباه خود مطالبی را در تضاد با واقعیت مطرح می‌کنند که در لحظه بیان آن به‌هیچ وجه متوجه عواقب وخیم آن نیستند.

* وقتی روحانی بر باد رفتن 18 میلیارد دلار را انکار می‌کند

در نشست خبری هفته گذشته حسن روحانی رئیس دولت در مواجه با این سوال که سال گذشته و در اوج جنگ اقتصادی در مجموع 18 میلیارد دلار در قالب ارز 4200 تومانی از ذخایر کشور به باد رفت، مسئولیت این با چه کسی است؟ گفت:«اولا اینکه می‌گویند 18 میلیارد دلار بر باد رفته، 18 میلیارد (دلار) آمدند ثبت سفارش کردند برای خرید کالا. همین امسال هم ما 19 میلیارد دلار تا حالا خرج کردیم. مثل اینکه شما بگویید 18 میلیارد (دلار) بر باد دادید؛ نه بر باد ندادیم. 18 میلیارد (دلار) دادیم به افراد، آنها هم گفتند ما می‌خواهیم این جنس را وارد کنیم. البته باید بررسی شود، اگر کسی این پول را گرفته و آن جنس را وارد نکرده باید با او برخورد شود. هم دستگاه‌های اجرایی ما و هم قوه قضائیه باید با آنها برخورد کند. اما این حرف، حرف کاملا غلطی است که 18 میلیارد دلار را آقا بر باد دادید. نه خیر 18 میلیارد دلار بر باد ندادیم، 18 میلیارد دلار دادیم به مردم. رفتند خرید کردند، جنس آوردند و دادند به مردم. پس این حرف حرف نادرستی است.»

هم سوال مطرح شده در این نشست دقیق نبود و هم پاسخ رئیس جمهور به این سوال از اساس و مطلقا غلط بود. رئیس دولت با استفاده از محتوای سوال، پاسخی به کلی اشتباه درباره 18 میلیارد دلار ارزی که به بازار تزریق شد ارائه کرد. 

* تزریق 18 میلیارد دلار در سال 96 برای کنترل قیمت ارز و نه واردات کالا

برای شفاف شدن ماجرا ابتدا از سوال خبرنگار شروع کنیم. خبرنگار گفت: «در آن جنگ اقتصادی در مجموع 18 میلیارد دلار ارز در قالب ارز 4200 تومانی از ذخایر کشور بر باد رفت.» اگر از این جمله عبارت «در قالب ارز 4200 تومانی» را حذف کنیم سوال درست می‌شود. چرا که در واقع بر باد رفتن آن 18 میلیارد دلار ارتباطی به ارز 4200 تومانی نداشت. این 18 میلیارد دلار در سال 96، عمدتا به صورت نقد به بازار آزاد تزریق شد. در بانک مرکزی و رسانه‌های اقتصادی، به ارزی که بانک مرکزی با هدف کنترل قیمت ارز به بازار آزاد تزریق می‌کند، «ارز مداخله‌ای» می‌گویند. اما ارز 4200 تومانی در فروردین سال 97 تصویب شد و ارتباطی با مداخله بانک مرکزی در بازار نداشت.

ارز مداخله‌ای یک چیز است و ارز 4200 تومانی چیز دیگر. اولی صرفا برای کنترل قیمت‌ ارز تزریق شده و می‌شود و دومی برای واردات کالا و تامین ارز مورد نیاز خدمات استفاده می شود.

اما آنچه که حسن روحانی در پاسخ به آن سوال بیان کرد، سوء استفاده از بخش اشتباه سوال مطرح شده بود. روحانی ارز مداخله‌ای بانک مرکزی را به مثابه ارز 4200 تومانی برای واردات عنوان کرد و گفت: «18 میلیارد (دلار) آمدند ثبت سفارش کردند برای خرید کالا». این پاسخ، پاسخی کاملا غلط و خلاف واقع‌ بود. حتی اگر از ارز مداخله‌ای نقدی بانک مرکزی برای واردات هم استفاده شود تردیدی وجود ندارد که بخش اعظم آن به تامین مالی قاچاق اختصاص خواهد یافت. چراکه برای واردات عمده کالاها نه از ارز نقدی بلکه از حواله‌های ارزی استفاده می‌شود.

تامین ارز برای واردات، سیاستی است که بانک مرکزی از ابتدای تاسیس تاکنون انجام داده است. این ارز به صورت حواله از طریق سیستم بانکی پرداخت می‌شود. به عبارت دیگر تامین ارز برای واردات کالا هر سال انجام می‌شود و حجم ارز مورد نیاز برای واردات هم بین 40 تا 50 میلیارد دلار است.

یکی از اشتباهات مصطلح در تحلیل وقایع ارزی سال 96 و 97، این است که ارز 4200 تومانی برای واردات کالا و تامین ارز خدماتی و مسافرتی، به غلط همان 18 میلیارد دلار تزریق شده تلقی می‌شود. در حالی که این دو به هم ارتباطی ندارد.

* تزریق گسترده ارز به بازار آزاد توسط بانک مرکزی با دستور کتبی روحانی

با این مقدمه به سراغ متن ماجرا برویم. به صورت خلاصه ماجرای بر باد دادن 18 میلیارد دلار از ثروت ملی از دستور کتبی رئیس جمهور به بانک مرکزی برای کنترل نرخ ارز در سطح 3800 تومان چند ماه مانده به انتخابات ریاست جمهوری سال 96 شروع شد. بانک مرکزی به همین دلیل شروع به تزریق بی‌محابای ارز به بازار آزاد کرد. با توجه به افزایش التهابات ارزی در نیمه دوم سال 95 و ادامه آن در سال 96 بانک مرکزی برای پایین آوردن نرخ ارز میزان تزریق ارز به بازار را افزایش داد. اما نکته اینجا بود که با تزریق قابل توجه ارز به بازار نقدی باز هم نرخ ارز رشد می‌کرد و به همین دلیل بانک مرکزی به فرایند عرضه ارز به بازار آزاد تا روزهای پایانی سال 96 ادامه داد. 

هنوز به یاد داریم که بانک مرکزی برای صرافی‌ها سهمیه‌های 10 هزار دلاری تعیین کرده بود که روزانه این میزان ارز را به مردم بفروشند. بانک مرکزی در ابتدا با عاملیت صرافی بانک پارسیان ارز مداخله‌ای در بازار تزریق می‌کرد و سال‌ها این جریان ادامه داشت اما وقتی در سال 96 از این روش نتیجه نگرفت برای کنترل نرخ ارز به 250 صرافی در سطح کشور سهمیه روزانه 10 هزار دلاری داد و صف‌های طویلی در برابر صرافی‌های عرضه‌کننده ارز مداخله‌ای بانک مرکزی شکل گرفت.

از آن روزها صدها عکس در فضای مجازی‌‌ و در رسانه‌ها منتشر شده است که تصویری از وضعیت بازار ارز در سال 96 را نشان می‌دهد. مردم این صف‌ها را دیده‌اند و هنوز خاطره آن روزها از ذهن‌شان محو نشده است. نگارنده، براساس وظیفه خبرنگاری هر روز به بازار ارز رفته و از تحولات آن گزارش تهیه می‌کرد و صف‌های طویل و پرجمعیت خرید ارز مداخله‌ای بانک مرکزی که گاهی عبور و مرور از پیاده‌روهای خیابان فردوسی را سخت می‌کرد را به چشم دیده است. 

طبق اطلاعاتی که از بانک مرکزی به دست آمد و بانک مرکزی هم هیچ وقت آن را تکذیب نکرد، در سال 96 در مجموع 18 میلیارد دلار به بازار آزاد و با هدف کنترل نرخ ارز تزریق شد و با توجه به اینکه این عرضه عمدتا کورکورانه و بی‌هدف بود دلالان بازار ارز و حتی افراد عادی‌ که برای حفظ ارزش پول خود به بازار وارد شده بودند، ارزهای بانک مرکزی را خریداری کردند. این گذشته از خریداران عمده‌ای‌ست که با اطلاع قبلی از سیاست‌گذاری‌های ارزی مقادیر قابل توجهی ارز را برای مقاصد و اهداف دیگری از بازار خریداری کردند.

براساس اطلاعات به دست آمده از بانک مرکزی، این بانک در سال 93 حدود 2.5 میلیارد دلار ارز مداخله‌ای به بازار تزریق کرده است. با توجه به سخت‌تر شدن مداوم فشردن فنر ارزی، این رقم در سال‌های بعد رفته رفته افزایش یافته است. به طوری که براساس گزارش ولی‌الله سیف رئیس کل بانک مرکزی، این بانک در سال 95 بیش از 5.8 میلیارد دلار به بازار آزاد تزریق کرده است. این رقم در سال 96 به اوج رسید و چنانچه اشاره شد بانک مرکزی در اتفاقی منحصر به فرد در تاریخ مداخلات ارزی برای اولین بار رقم 18 میلیارد دلار از منابع باارزش و غیرقابل جایگزینی کشور را به بازار ارز تزریق کرد. رقمی که احتمالا تا سال‌ها رکورددار میزان مداخله بانک مرکزی در بازار نقد خواهد ماند.

همچنین پیگیری از بانک مرکزی نشان می‌دهد در سال 96، برای کنترل نرخ ارز روزانه به طور متوسط 50 میلیون دلار ارز به بازار آزاد تزریق می‌شد و مجموع ارز مداخله‌ای تزریق شده به بازار آزاد در آن سال معادل 18 میلیارد دلار بوده است. در چنین شرایطی چگونه می‌توان گفت بر باد رفتن 18 میلیارد دلار جمله غلطی‌ست؟

* تزریق 5 میلیارد دلار به بازار ارز در چند ماه منتهی به انتخابات 96

براساس پیگیری از منابع دیگر، با توجه به مشکلات به وجود آمده در کانال ارزی دوبی در نیمه دوم سال 95 که موجب افزایش بهای دلار از 3500 تومان به 4150 تومان شد، بانک مرکزی برای کاهش این نرخ، تا روز انتخابات 96، یعنی تا 31 اردیبهشت 96 رقمی بالغ بر 5 میلیارد دلار ارز مداخله‌ای _ صرفا برای کنترل نرخ ارز به بازار_ تزریق می‌کند. این تزریق‌ها هم عمدتا با عاملیت یک بانک و تزریق در بازار نبش پاساژ افشار که دلالان در آن منطقه به صورت غیرقانونی ارز خرید و فروش می‌کردند، انجام می‌شد. 

* سود تزریق 18 میلیارد دلار ارز بانک مرکزی به جیب چه کسی رفت؟

همانطور که خود رئیس جمهور هم گفت «فقط در 6 ماهه 98 معادل 19 میلیارد دلار ارز برای واردات تخصیص داده شده است» اما چرا هیچکسی از عنوان «بر باد دادن» برای این 19 میلیارد دلار استفاده نکرده است؟ چون تکلیف این 19 میلیارد دلار تقریبا معلوم است. این پول صرف واردات شده است. حال ممکن است نقدهایی به نوع کالاهای وارداتی و سیاست‌های تجاری یا انحراف منابع در این زمینه وارد باشد، اما این وضعیت قابل مقایسه با ریختن ارز به بازار آزاد به ثمن بخس و اعطای رانت ویژه برای دلالان و عده بسیار اندکی از خریداران ارز نیست.

*انتقاد رهبر انقلاب از سیاست تزریق 18 میلیارد دلار و پیش‌فروش سکه

در 22 مرداد ماه 97 رهبر انقلاب اسلامی تاکید کردند: «در همین قضایای ارز و سکه گفته شد مبلغ 18 میلیارد دلار از ارز موجود کشور آن هم در حالی که برای تهیه ارز مشکل داریم، بر اثر بی‌تدبیری، به افرادی واگذار شد و برخی از آن سوء‌استفاده کردند. وقتی ارز یا سکه به صورت غلط عرضه و تقسیم می‌شود، مشکلات فعلی به‌وجود می آید زیرا این قضیه دو طرف دارد، یک طرف آن فردی است که دریافت می کند و طرف دیگر آن کسی است که عرضه می‌کند. همه بیشتر به‌دنبال آن فردی هستند که ارز یا سکه را گرفته است در حالی که تقصیر عمده متوجه آن فردی است که ارز یا سکه را با بی‌تدبیری عرضه کرده است که اقدامات اخیر قوه قضائیه نیز در واقع برخورد با کسانی است که با یک تخلف و خطای بزرگ، زمینه‌ساز این مسائل و کاهش ارزش پول ملی شدند.»

آنچه که بیش از مساله بر باد رفتن 18 میلیارد دلار اهمیت دارد، آثاری‌ است که این اقدام به وجود آورد. این سیاست موجب توزیع رانتی شدید در اقتصاد و به وجود آمدن ثروت‌های بادآورده و یک‌شبه برای عده‌ای خاص شد. خرید ارز در قیمت پایین و فروش در قیمت‌های بالا و بالاتر.

هنوز آن صف‌های طویل در مقابل صرافی‌های خیابان فردوسی و ماجراهای باندهایی که افرادی را از مناطق مختلف کشور  برای گرفتن سهمیه 1000 یا 2000 دلاری خرید ارز به تهران و مناطق توزیع ارز می‌کشاندند از یاد‌ها نرفته است و این اتفاقات با چند جمله صحبت در نشست خبری محو نخواهد شد. قطعا و یقینا، جمله بر باد دادن 18 میلیارد دلار از ذخایر ارزی بانک مرکزی در سال 96، جمله درست، دقیق و براساس واقعیت است. این سیاست نتوانست به هدف اصلی خود که همان کنترل نرخ ارز در سطح 3800 تومان تا 4000 تومان بود، برسد و از طرف دیگر 18 میلیارد دلار از ذخایر ارزی بانک مرکزی را بر باد داد. آن هم در شرایطی که کشور با توجه به بازگشت تحریم‌ها به این ذخایر نیاز مبرم و ضروری داشت.

روحانی در ادامه جمله خود در نشست خبری گفته است:‌ «البته باید بررسی شود، اگر کسی این پول را گرفته و آن جنس را وارد نکرده باید با او برخورد شود. هم دستگاه‌های اجرایی ما و هم قوه قضائیه باید با آنها برخورد کند.». بیش از 18 ماه از توزیع آن پول‌ها در بازار آزاد می‌گذرد، چطور در طول این یک سال و نیم آقای رئیس جمهور به فکر برخورد با کسانی که پول گرفته و جنس وارد نکرده‌اند نیفتاده است و سوال اصلی اینکه، خریداران آن ارزها به چه دلیلی باید معادل آن ارزها را کالا وارد می‌کردند؟ اصلا هدف توزیع آن ارزها واردات کالا نبود که وارد نکردن آن دلیلی برای برخورد باشد.

علاوه بر اینکه چنانچه اشاره شد، این شیوه تزریق ارز بیش از آنکه به کار واردات رسمی از طریق ثبت سفارش و تامین منابع ارزی از طرق مورد تایید بانک مرکزی بیاید، به کار واردات غیررسمی و قاچاق خواهد آمد. چنانکه خرید و فروش این ارز نه به درستی ثبت می‌شود و نه اساسا محل مصرف آن قابل ردیابی خواهد بود.

ماجرای بر باد دادن 18 میلیارد دلار از اوایل سال 96 آغاز و اواخر سال 96 به پایان رسید. اما توضیح ماجرای ارز 4200 تومانی که از 21 فروردین ماه 97 شروع شد و تاکنون ادامه دارد، نیازمند فرصت و گزارش جداگانه‌ای است. 

امیرالمومنین علی علیه‌ السلام می‌فرمایند: «الکذب عیب فاضح. دروغ عیبی رسوا‌ کننده است.» و امروز رسوا شدن مطالب خلاف واقع با توجه به توسعه ابزارهای ارتباطی و ثبت و آرشیو اطلاعات ساده‌تر و سهل‌تر از گذشته است. پس در این شرایط چرا خلاف واقع بگوییم؟

  • محمد مهدی بختیاری