داستان حضور نیم میلیاردی لوئیس فیگو در تلویزیون

ماجرای فیگو و حق الزحمه حضور در برنامهداستان این بار یک برنامه تلویزیونی پرحاشیه، آن هم از نوع نود، برخلاف جنجال های متداولش موضوعات مالی مربوط به دعوت از یک فوق ستاره فوتبالی بود. فوق ستاره ای در قد و قامت فیگو؛ بازیکن سال های پیش بارسلونای اسپانیا، که وقتی از این تیم به رئال مادرید رفت، چنان حاشیه و ناراحتی ای برای طرفدارانش در بارسلونا ایجاد کرد که تا مدت ها هروقت او را در میدان مقابل تیم خود می دیدند، سیلی از دشنام حواله اش می کردند.

داستان انتقال جنجالی فیگو در سال 2000 در لالیگا چنان حاشیه ای به وجود آورد که از آن به عنوان یکی از جنجالی ترین انتقال های تاریخ فوتبال یاد می شود. انتقال50 میلیون یورویی که رکورد آن زمان نقل و انتقالات را شکست (هرچند بعد از یک سال، انتقال زیدان، خود رکوردشکن شد) و کاتالان ها را چنان به خشم آورد که در «نیوکمپ» سر خوک به سمت فیگو پرتاب کردند.

آغاز حاشیه و دلیل یک اعتراض

برنامه نود تلویزیون که حالا سر از صفحه فرهنگی یک روزنامه سراسری درآورده، نخستین جنجالش نیست و احتمالا با روندی که دارد، آخرین جنجال و حاشیه اش نیز نخواهد بود اما بیشتر این جنجال ها و حواشی نود، مربوط به فوتبال و گوشه و کنار آن است. این بار اما حضور فیگو و اخبار منتشرشده درباره پرداخت مبلغ قابل توجهی به او، برای قبول دعوت نود و حضورش در این برنامه، داستانی دیگری به وجود آورده و مضاف بر حواشی ورزشی، این سوال را ایجاد کرده است که تلویزیون برای جذب مخاطب، چقدر هزینه می کند. هزینه ای که نه در قامت دستمزد بازیگر و کارگردان در ساخت سریال ها، بلکه به عنوان «هدیه» و درقالب پرداخت به میهمانان سرشناس برنامه های گفت وگو محور، پرداخت می شود.

در این نوبت حاشیه به وجود آمده و سوالاتی که پس از آن سر از خاک بیرون آورد، از آن جا آغاز شد که خبر رسید برنامه نود (البته اسپانسر برنامه) مبلغی 899هزار یورو تقریبا معادل نیم میلیارد تومان، به فیگو پرداخت کرده تا در این برنامه حضور پیدا کند. از آن پس بود که برخی از اهل رسانه و مخاطبان در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی یا هرجایی که فرصت دست داد، به موضوع اعتراض و برایش این دلیل را ذکر کردند: «در شرایطی که در کرمانشاه زلزله آمده (یا کرمان) و مردمان این سرزمین، نیاز جدی و مبرم به کمک های نقدی دارند، چرا باید این پول به حلقوم یک اجنبی ریخته شود؟» این اعتراض هرچند تند بود اما برخی آن را بدون مبنا دانستند و (برخی شاید با واسطه ازسوی دست اندرکاران نود) پاسخ دادند که مردم در این لحظات نیاز به برنامه مفرح دارند، حتی بر این نکته هم تأکید کردند در روزگاری که تلویزیون با بحران مخاطب دست وپنجه نرم می کند، چرا نباید برنامه ای روی آنتن برود که 59 میلیون نفر مخاطب داشته است (استدلالی که ممکن است در کلان ماجرا درست باشد اما هیچ وقت نگفتند چگونه توانسته اند میزان مخاطب این برنامه را به دست آورند!) این گروه بر این اعتقاد بودند و البته به صورت مکتوب هم در رسانه های خود تأکید کردند که برنامه 5ساعته نود در آن روز به خصوص، 0 میلیارد و 399میلون دقیقه/ نفر، بیننده داشته است.

اینها هرچند توسط برخی از مخاطبان و... مطرح شد اما قوی ترین استدلال آنها در دفاع از این دعوت، این بود که اولا مبلغ پرداخت شده به فیگو از بودجه تلویزیون نبوده و توسط اسپانسر برنامه پرداخت شده و تلویزیون در این پرداخت دخالتی نداشته است و ثانیا وقتی فلان آدم برای حضورش در برنامه صبحگاهی حالا خورشید 1تومان دریافت کرده یا در برنامه ای دیگر برای حضور برخی از چهره های آشنا (همان که عموم به آن سلبریتی می گویند) مبالغی بسیار بیشتر پرداخت شده است. حتما حضور فیگو که نود را در سطح برنامه های ورزشی درجه یک دنیا، مطرح کرده، نیم میلیارد تومان می ارزد.

داستان پرداخت ها و سوالاتی درباره حق الزحمه حضور

از همان زمان که پرداخت پولی نسبتا هنگفت به عنوان «حق الزحمه حضور در برنامه»، به یک میهمان خارجی آن هم در قواره لوئیس فیگو (که برخی صفت افسانه ای را برای او به کار می برند) طرح شد، حرف و حدیث هایی هم آغاز شد و برخی درصدد مقایسه این «حق الزحمه ها» با آنچه در برنامه های خارج از این مرز و بوم پرداخت می شود، برآمدند. در این میان گروهی بر این اعتقادند که از اساس این مقایسه بی معناست چون نه تلویزیون ما چنان تلویزیونی است که بشود با آن رسانه ها مقایسه اش کرد و نه اقتصاد ایران چنان است که بتواند چنین رفتارهای نئولیبرالی را به نمایش بگذارد! با این حال، در یک مقایسه داخلی، زمانی که ستارگان میلان برای بازی دوستانه به تهران آمدند تا در مقابل پرسپولیس قرار بگیرند (بازی خداحافظی مهدی مهدوی کیا) همین برنامه نود، یا نتوانست یا حاضر نشد 49 هزار دلار درخواستی «پائولو مالدینی» که او را یکی از محبوب ترین بازیکنان فوتبال نزد ایرانیان می دانند، بپذیرد!

با این حال و صرف نظر از همه این موضوعات، مطلعان پرداخت «حق الزحمه حضور در برنامه» را به بحران مخاطب در صداوسیما نسبت می دهند. بحرانی که به نظر، تلویزیون را مجبور کرده است تقریبا در تمام برنامه های گفت وگومحور «عام» خود، از میهمانان و چهره های آشنایی استفاده کند که برای عموم مردم جذاب باشند. همین عامل گویا نوعی تعامل مالی را بین دو سوی کار (برنامه سازان و میهمانان) به وجود آورده که از نظر برخی این تعامل، تعاملی قاعده مند و در قالب «حق الزحمه حضور در برنامه» پذیرفته شده از سوی برنامه سازان و مدیران آنها در تلویزیون است. فقط در یک نمونه چند سال پیش هومن حاج عبدالهی دلیل قطع همکاری خود را با یک برنامه که مجری گری آن را برعهده داشت این گونه عنوان کرد که تهیه کننده حاضر به پرداخت این حق الزحمه به میهمانان نیست و به او گفته از روابط شخصی خود برای دعوت از میهمانان استفاده کند. به هر روی، جست وجوی خبرنگار «شهروند» و پرسش از دست اندرکاران، این موضوع را نمایان ساخته که گویا هرکدام از چهره های آشنا برای حضور خود در برنامه های تلویزیونی، «حق الزحمه» مشخصی را طلب می کنند.

به عنوان مثال یکی از بازیگران طناز تلویزیون در یکی از برنامه های صبحگاهی با حضور یک مجری سرشناس برای حضور در برنامه های گفت وگومحور مبلغ 6 تا 1 میلیون تومان طلب می کند.

نام آشنایان در برنامه های تلویزیونی اعداد و ارقام مختلفی را از عوامل تولید برای حضورشان دریافت می کنند. یکی از بازیگران سرشناس مرد و البته کارگردان برای حضور در برنامه های این چنینی 2 میلیون تومان، خانم بازیگر دیگری هم 3 میلیون تومان و بازیگران نام آشنا و با سوابق ویژه هم گاهی اعداد و ارقام بسیار بالا که غیرمنطقی می نماید، طلب و دریافت کرده اند. نکته مهم که به عنوان قاعده در این دریافت ها پذیرفته شده، چنین است که پس از طرح نام میهمان در برنامه تلویزیونی، مبلغ مورد درخواست او واریز می شود و اگر در این میان اتفاقی بیفتد که «حق الزحمه حضور در برنامه» واریز نشود، حضور میهمان هم منتفی خواهد بود.

در برخی از برنامه های پر مخاطب این چند سال هم اوضاع واضح تر از قبل به نظر می رسد و اینگونه است که از سوی اسپانسر برنامه، هدیه نقدی به صورت کارت هدیه در اختیار میهمانان قرار می گیرد. هدیه ای که در برخی موارد (بیشتر درباره افراد نام آشنای سیاسی مصداق دارد) مبلغ با اعلام، به کارهای خیر اختصاص یافته است. در یکی از این برنامه ها ورزشکار محبوب دهه 29، وقتی به این برنامه دعوت شد، 89 میلیون تومان علاوه بر هدیه اسپانسر، به عنوان حق الزحمه حضور در برنامه درخواست کرده است.

اینها نمونه هایی از میزان حق الزحمه های پرداختی در تلویزیون است. مبالغی که میزان آنها احتمالا می تواند مبلغ پرداختی به لوئیس فیگو را رقمی طبیعی جلوه دهد. موضوعی که مطلعان و مدافعان اقدام نود، آن را به عنوان استدلال پرداخت بیان کرده اند.