Elocutionist

و هو معکم

Elocutionist

و هو معکم

طبقه بندی موضوعی
پیوندها

۳۰ مطلب در شهریور ۱۳۹۸ ثبت شده است

تیم ملی والیبال ایران در پنجمین مسابقه خود در رقابت های قهرمانی آسیا از ساعت 18:45 در سالن 12 هزار نفری به مصاف هند رفت که این مسابقه با نتیجه 3 بر صفر و با امتیازهای 25 بر 16، 25 بر 21 و 25 بر 21 حریف خود را شکست دهد.

ایگور کولاکوویچ برای شروع این مسابقه از ترکیب جواد کریمی، پوریا یلی، امیرحسین اسفندیار، فرهاد قائمی، سیدمحمد موسوی، علی شفیعی و محمدرضا حضرت پور استفاده کرد.

* ست نخست؛ 25 بر 16 به سود ایران

تیم ایران بازی را بهتر از هند شروع کرد و در امتیاز 8 بر 4 به سود ایران تیم ها به وقت استراحت فنی اول رفتند. در امتیاز 16 بر 10 تیم ها به وقت استراحت فنی دوم رفتند. این ست در نهایت با نتیجه 25 بر 16 به سود ایران تمام شد.

تیم ملی والیبال ایران پیش از این تیم های سریلانکا، قطر و چین را شکست داده و نتیجه را به استرالیا واگذار کرده بود.

* ست دوم؛ 25 بر 21 به سود ایران

ایران با همان ترکیب ست اول بازی را شروع کرد. هندی ها در این ست بسیار تلاش کردند تا برنده باشند و شروع خوبی هم داشتند، اما نفراتی همچون کریمی، اسفندیار، یلی و ... اجازه خودنمایی به هندی ها را ندادند. شاگردان کولاکوویچ اختلاف خود با هند را زیاد کردند. در امتیاز 19 بر 14 به سود ایران کولاکوویچ درخواست وقت استراحت فنی کرد. این ست در نهایت با نتیجه 25 بر 21 به سود ایران خاتمه پیدا کرد.

* ست سوم؛ 25 بر 21 به سود ایران
ایران ست سوم را با قدرت آغاز کرد و توانست با نتیجه 5 بر 3 از حریف پیش بیفتد تا سرمربی هند درخواست وقت استرات فنی کند. هندی ها در امتیاز 11 بازی را به تساوی کشاندند، اما ایران دوباره خیلی زود نتیجه را 14 بر 11 به سود خود تغییر داد. در امتیاز 16 بر 12 به سود ایران هر دو تیم به وقت استراحت فنی دوم رفتند. این ست در نهایت با نتیجه 25 بر 21 به سود ایران تمام شد.
درحالی که برخی کارشناسان معتقد بودند هندی ها با سبک خاص بازی خود می‌توانند برای ایران مششکل ساز شوند، اما اینگونه نشد و ایران با حضور بازیکنان جوانش توانست به راحتی هند را شکست دهد.

  • محمد مهدی بختیاری

ظلم به زنان قصه امروز و دیروز نیست. اصالت دادن به جنس مذکر و تلاش برای شبیه کردن شیّادانه زنان به مردان، بزرگترین ظلم تاریخی به این ریحانه آفرینش است. یک روز انقلاب صنعتی شده و نیاز به نیروی کار ارزان و بی درد سر است؛ حالا سیاستمداران و سرمایه‌داران حامی نظریاتی هستند که شعار «اشتغال زنان» سر دهند و آنان را در کنار مردان از مأمن خانه به مدفن کارخانه بکشانند. ارزش تمام کارها را با پول که سنجیدند، در بوق و کَرنا کردند: زنان چه نشسته‌اید که در حال بی‌ارزش شدنید! به پا خیزید برای کسب حق مسلم اشتغال. ویل‌دورانت می‌گوید: «زنان کارگران ارزان‌تری بودند و کارفرمایان، آنان را بر مردانِ سرکشِ سنگین قیمت، ترجیح می‌دادند. یک قرن پیش در انگلستان، کار پیدا کردن بر مردان دشوار شد اما اعلان‌ها از آنان می‌خواست که زنان و کودکان خود را به کارخانه‌ها بفرستند».

ماجرا به اینجا ختم نشد. جیب‌های سرمایه‌داران هنوز جا برای پر شدن داشت و کرامت و لطافت زن هنوز جا برای پایمال‌شدن. برای بازاریابی محصولات، همیشه زنان و بدن‌های عریان و نیمه عریان آنان بهترین ابزار بود و چه تعرض‌ها و تجاوزها که به زنان نشد. کمی بعدتر انقلاب جنسی در حال شکل‌گرفتن بود. دیگر نباید خانواده‌ها سهمی از قدرت داشته باشند. حالا شعار «آزادی زن» باید آرمان زنان جامعه می‌شد. امّا واقعیت ماجرا چیزی جز آزادی مردان برای بهره‌برداری آنی از زنان نبود. این‌گونه بود که زنان از چاله‌چوله‌های زندگی خانوادگی به چاه اسارت و بردگی اجتماعی افتادند. زنانی که باید هر روز مطابق میل مردی بگویند و بپوشند و ... و آخر سر هیچ تکیه‌گاهی نداشته باشند.

مسأله‌سازی یا مسأله‌یابی

معمولاً اولویت‌ها هستند که مسائل ما را می‌سازند و آن‌ها را رتبه‌بندی می‌کنند. اولویت‌های ما را هم نیازهای ما می‌سازند؛ یعنی به میزان نیاز به یک امر، آن امر برای ما اولویت پیدا می‌کند.

 اگر دستگاه محاسباتی یک فرد، گروه یا جامعه دچار اختلال شود، نیازهایی کاذب یا دست‌چندم برای او اولویت پیدا خواهند کرد. همواره یکی از حربه‌های دشمن و پیاده‌نظام‌های او، اخلال در دستگاه محاسباتی افراد جامعه است.

امروزه شبکه های اجتماعی، فرایند مسأله‌سازی‌های جعلی را بسیار تسهیل کرده‌اند. برنده این میدان کسی است که قائلان بیشتری برای یک مسأله پیدا می‌‌کند؛ خواه این مسأله ساختگی باشد، خواه در اولویت و مطابق با نیازهای حقیقی.

زنان به دلیل غلبه احساسات و عواطف، همواره یکی از مهم‌ترین قشرهایی هستند که بازیچه مسأله‌سازی‌های جعلی قرار می‌گیرند. مسائلی که اگر مشکلاتی جدید برای آن‌ها ایجاد نکند، دردی از مشکلات آن‌ها را هم دوا نمی‌کند. یک روز به نام اشتغال، به کام سرمایه‌دار، روز دیگر به نام آزادی، به کام هرزگی و امروز به نام ورزش، به کام بازی‌های سیاسی.

یک. زنان سرپرست‌خانوار، زنان مطلّقه و بیوه

طبق آمار آسیب‌های ‌اجتماعی، ۱۲ درصد خانواده‌های ایرانی به سرپرستی زنان اداره می‌شود[i]. بیش از 3 میلیون زن سرپرست خانوار در کشور وجود دارد که 71 درصد از آنان دارای فرزند هستند که بر اساس آمارها 90 درصد این قشر از زنان، ازدواج مجدد نمی‌کنند.

همچنین امروز یک میلیون زن بیوه در کشور وجود دارد که ایران در بین چهل کشور، بالاترین تعداد زنان بیوه را به خود اختصاص داده است[ii]. مشکلات معیشتی و بحران بیکاری این زنان و درگیر شدن فرزندان آنان با انواع آسیب‌های اجتماعی به دلیل نبود سایه پدر، تنها بخشی از مشکلات این دسته از زنان ایرانی است.

در سال ۱۳۹۴، ۳۶ درصد ازدواج‌ها منجر به طلاق شده است. سال 1395 -یا همان سال ابلاغ سیاست‌های کلی خانواده- به ازای هر چهار ازدواج، یک ازدواج به طلاق منتهی شده است، امّا یک سال بعد از ابلاغ این سیاست‌ها این نسبت به یک‌سوم رسیده است؛ یعنی از هر سه ازدواج، یک مورد به طلاق انجامیده است[iii]! همواره در ماجرای طلاق، زنان بیش از مردان در معرض آسیب قرار می‌گیرند؛ مردان فرصت‌های بیشتری برای ازدواج مجدد و تشکیل خانواده دارند، امّا زنان مطلّقه -مخصوصاً صاحب فرزند- فرصت‌های بسیار محدود و نادری برای این امر پیدا می‌کنند. ضمن اینکه فشار اجتماعی و روانی همیشه نسبت به زنان مطلقه بیش از مردان است.

دو. دختران مجرد

طبق سرشماری سال 1395 مرکز آمار ایران، 13 میلیون جوان مجرد ایرانی وجود دارد که از این میان بیش از 2.5 میلیون نفر، سن 30 سالگی را سپری کرده‌اند[iv].

علم جمعیت‌شناسی سن بالای ۴۰ سال را برای زنان، سنّ تجرد قطعی می‌داند. طبق سرشماری سال ۱۳۹۵، ۱۰ درصد زنان ۳۵ تا ۳۹ ساله کشور مجردند. این در حالی است که در گروه سنی ۴۰ تا ۴۴ ساله ۸ /۶ درصد و ۵۰ تا ۵۴ ساله‌ها نیز ۱/۳ درصد مجرد هستند[v].

با مقایسه نرخ تجرد قطعی به تفکیک جنس متوجه می‌شویم، باز این زنان هستند که از سال 1385 تاکنون حدود 2 برابر بیش از مردان، قربانی این آسیب ‌اجتماعی هستند.

سه. مرخصی زایمان زنان شاغل

جمعیت، یکی از مؤلفه‌های مهم قدرت کشور است و بار اصلی افزایش آن بر دوش مادران قرار دارد. حدود 6 سال است که از قانون در نظر گرفتن 9 ماه مرخصی زایمان برای زنان شاغل و دو هفته برای همسران آن‌ها می‌گذرد امّا چیزی که از آن خبری نیست اجرای این قانون است[vi]. گزارش‌های میدانی خبر از بیکار شدن زنان باردار و عدم پرداخت حقوق آنان و سرباز زدن بیمه‌ها از این امر دارد[vii].

چهار. ورزشگاه برای زنان یا زنان برای ورزشگاه مردانه؟!

یکی از مؤلفه‌های مهم در تأمین سلامت مردان و زنان جامعه، ورزش است. زنان با توجه به انجام مسئولیت‌های مادری و همسرداری در محیط خانه، بیش از مردان، نیاز به فعالیت‌های منظم ورزشی دارند. ضمن اینکه یکی از عوامل ناباروری حدود 5 میلیون زوج ایرانی[viii] و مشقت‌های فراوان زنان باردار، به آناتومی بدن آن‌ها بر می‌گردد که با ورزش کردن بخش مهمی از آن قابل اصلاح است؛

امّا متأسفانه تعداد ورزشگاه‌های مردانه قابل قیاس با ورزشگاه‌های بانوان نیست. سهم شهرهای کوچک و روستاها از مکان‌های ورزشی که هیچ! دریغ از یک زمین خاکی برای 11 میلیون حاشیه‌نشین که تنها سه میلیون از آن‌ها در شهرهای تهران، مشهد و اهواز هستند[ix]...

سرنا را از سر گشاد آن نواختن

خوشبینانه‌ترین تحلیل از عملکرد دستگاه‌های مسئول -علی‌الخصوص معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری- این است که این دستگاه‌ها در تحلیل مسائل زنان دچار اختلال محاسباتی هستند یا به همان تعبیر عامیانه «سرنا را از سر گشاد آن می‌زنند»! مهم‌ترین اقدامات این دستگاه‌ها در طول ماه‌های گذشته در این خصوص عبارت انداز: کودک‌انگاری دختران زیر 18 سال و تلاش برای افزایش بیش از پیش سن ازدواج، کوشش برای سوارشدن زنان بر موتورسیکلت در اماکن ‌عمومی و پیگیری مصرّانه حضور زنان در ورزشگاه‌های مردانه در کنار آن‌ها!

معاونت امور زنان و خانواده بهتر است به جای وحی مُنزل قرار دادن اسناد بین‌المللی همچون سند 2030، قوانین فیفا و...، همان شاخص‌های عدالت جنسیتی – بخوانید برابری جنسیتی- مصوب خود را اجرا نماید؛ «نرخ مشارکت زنان در فعالیت‌های ورزش همگانی»، «درصد باشگاه‌های فعال در حوزه زنان به کل باشگاه‌های فعال» و «متوسط زمان اختصاص یافته به فعالیت‌های ورزشی روزانه به تفکیک جنس» تنها بخشی از شاخص‌های عدالت‌ جنسیتی است که آن‌ها را در حد حضور چند زن در ورزشگاه آقایان تنزّل داده‌اند!

از حکم مسأله تا حکم سؤال

«می‌گویند وقتی مغول به شهر نیشابور حمله کرد، وارد حوزه نیشابور شد. جنگجویان مغول طلبه‌ای جوان را دیدند که مشغول وَجَب کردن حوضِ حوزه بود! مهاجمین از او پرسیدند: مشغول چه هستی؟! گفت: می‌خواهم بدانم آب این حوض «کُر» هست یا «قلیل»! شاید حکم ورود چند زن به ورزشگاه یا سوار شدن چند زن بر موتورسیکلت «فی‌نفسه» حرام نباشد، امّا وقتی این مسأله، ما را از میلیون‌ها زن آسیب دیده و در معرض فلاکت و مسائل اصلی زنان جامعه غافل کند، پرداختن به این مسائل دست‌چندم، «لغیره» حرام می‌شود! متأسفانه در این اختلال محاسباتی مسئولین و هجمه همه‌جانبه مغول‌های زمان، شاهدیم نهادهای آتش به اختیار به جای مطالبه اولویت‌های اصلی حوزه زنان، در زمین بازی از پیش طراحی‌شده دشمن بازی می‌کنند و اولویت‌های اصلی را به باد فراموشی سپرده‌اند.

  • محمد مهدی بختیاری

برگزاری مراسم عزاداری ماه محرم و صفر در کشور سابقه‌ای طولانی دارد که از ارادت و علاقه ایرانی‌ها به امام حسین علیه السلام نشأت می‌گیرد. شور حسینی که این روزها در سراسر کشور شاهد آن هستیم، قدمتی طولانی دارد و سابقه آن به ماجراهای قیام شیعیان به منظور خونخواهی حضرت سیدالشهدا علیه السلام مربوط است. آداب و رسوم عزاداری نیز زمانی تأثیرگذار خواهد بود که برگرفته و برخاسته از معرفتی رشدیافته و کاملی باشد. این گونه است که سال‌هاست شاهد عزاداری‌های گسترده در ماه‌های محرم و صفر در تمام شهرها و روستاهای کشورمان هستیم.

در گفت‌وگو با دکتر محمدرضا سنگری، عاشورا پژوه و نویسنده کتاب آیینه داران آفتاب، به بررسی سوابق قیام‌های پس از واقعه عاشورا و سوابق عزاداری ماه محرم پرداخته است. آن طور که این کارشناس تاریخ عاشورا شرح می‌دهد، وقتی متون تاریخی اسلامی را بررسی می‌کنیم مشخص می‌شود که تاریخ‌نویسی اجتماعی در اسلام دقیق‌تر از تاریخ‌نویسی غرب است. درواقع عمده رویدادها در تاریخ‌نویسی ایرانی و اسلامی آورده شده، در حالی که در غرب عمدتاً شخصیت‌ها هستند که تاریخ را شکل داده‌اند و گویی آن‌ها می‌خواهند افرادی را در تاریخ خود بارز و مشهور کنند و گروهی را از قلم انداخته‌اند. بنابراین تاریخ اسلامی دقیق‌تر از تاریخ غرب است. هرچند در مورد شهدای کربلا هم نام افرادی کمتر عنوان شده، اما رویدادها با دقت خوبی عنوان شده و هرچند نکاتی مبهم در این مورد وجود دارد، اما به هر حال شخصیت‌هایی مانند حبیب بن مظاهر و حر بن یزید ریاحی که چهره‌های مهمی در آن دوران بوده و صاحب نفوذ بوده‌اند، به این علت شناخته‌شده‌تر از سایر شهدا هستند که از قدرت نفوذ بیشتری برخوردار بوده و نقش سازنده‌ای در تاریخ داشته‌اند.

شناخت شهدای کربلا

می‌دانیم که در واقعه کربلا 72 نفر از یاران امام حسین علیه السلام به شهادت رسیدند و 84 نفر از خانواده‌ها به اسارت گرفته شدند. با این وجود، چرا نام بسیاری از شهدای کربلا کمتر در مداحی‌ها و ذکرها آورده می‌شود و به نظر می‌رسد عده‌ای از شهدای کربلا کمتر شناخته شده‌اند؟

در این مورد باید به تاریخ‌نگاری و جلسات مداحی رجوع کنیم تا مشخص شود دلیل اینکه نام و شخصیت تعدادی از شهدای کربلا کمتر عنوان شده، چه بوده است. وقتی به تاریخ‌نگاری مراجعه می‌کنیم مشخص می‌شود که رویکرد اصلی در ثبت‌های تاریخی عمدتاً قهرمان محور و سیاست محوری است که موجب می‌شود در بیان رویدادهای تاریخی، عده‌ای مشخص‌تر شده و نام آن‌ها تکرار شود و در عین حال، نام عده‌ای کمتر عنوان شود. چنین رویکردی فقط در تاریخ‌نویسی اسلامی ایرانی وجود ندارد. بلکه وقتی متون تاریخی غرب را هم بررسی می‌کنیم به این نتیجه می‌رسیم که تاریخ نویسان آن سرزمین‌ها هم نگاه و توجه ویژه‌ای به قهرمانان دارند و بر اساس سیاست‌های مد نظر خود، افرادی را معروف‌تر و مشهورتر کرده‌اند، در حالی که نام بعضی از شخصیت‌ها کمتر مطرح شده است.

با این وجود، وقتی متون تاریخی اسلامی را بررسی می‌کنیم مشخص می‌شود که تاریخ‌نویسی اجتماعی در اسلام دقیق‌تر از تاریخ‌نویسی غرب است. درواقع عمده رویدادها در تاریخ‌نویسی ایرانی و اسلامی آورده شده، در حالی که در غرب عمدتاً شخصیت‌ها هستند که تاریخ را شکل داده‌اند و گویی آن‌ها می‌خواهند افرادی را در تاریخ خود بارز و مشهور کنند و گروهی را از قلم انداخته‌اند. بنابراین تاریخ اسلامی دقیق‌تر از تاریخ غرب است. هرچند در مورد شهدای کربلا هم نام افرادی کمتر عنوان شده، اما رویدادها با دقت خوبی عنوان شده و هرچند نکاتی مبهم در این مورد وجود دارد، اما به هر حال شخصیت‌هایی مانند حبیب بن مظاهر و حر بن یزید ریاحی که چهره‌های مهمی در آن دوران بوده و صاحب نفوذ بوده‌اند، به این علت شناخته شده تر از سایر شهدا هستند که از قدرت نفوذ بیشتری برخوردار بوده و نقش سازنده‌ای در تاریخ داشته‌اند.

حضور مردم ایران در قیام‌هایی به خونخواهی امام حسین علیه السلام

عزاداری‌های ماه محرم معمولاً در دهه اول برگزار می‌شود و بعضی هیئت‌ها دهه دوم را هم عزاداری می‌کنند و گروهی هر دو ماه محرم و صفر مجلس عزا و روضه دارند. سابقه این نوع عزاداری‌ها در ایران چقدر است؟

برای یافتن سابقه این عزاداری‌های ماه محرم در ایران، باید به زمان ورود اسلام به ایران رجوع می‌کنیم. آن طور که در حدیثی از حضرت امیرالمؤمنین امام علی علیه السلام می‌خوانیم، ایران، سرزمین حکیمان است. طبق اسناد تاریخی مردم ایران همیشه در جست‌وجوی کمال و رشد بوده‌اند و وقتی با دین اسلام آشنا شدند، به خوبی متوجه حقانیت آن شده و به همین دلیل با شوق و اشتیاق فراوان مسلمان شدند.

شناخت ایرانی‌ها از اسلام و حقانیت ائمه اطهار علیهم السلام به اندازه‌ای بود که به مرور زمان تعداد شیعیان و دوستداران اهل بیت علیهم السلام در ایران زیاد شد. نمونه‌ای از این محبت ایرانی نسبت به ائمه اطهار علیهم السلام را در دوران خلافت امام علی علیه السلام می‌توان مشاهده کرد. وقتی آن حضرت به خلافت رسیده و در کوفه مستقر بودند، جمع زیادی از مردم ایران برای بیعت با آن حضرت و حمایت از حکومت اسلامی به دیدار امام علی علیه السلام رفتند.

این نوع حمایت مردم ایران از مقام امامت و ولایت در دوران ائمه بعدی نیز ادامه پیدا کرد و در زمانی که قیام‌هایی به خونخواهی امام حسین علیه السلام انجام می‌شد، شاهد حضور مردمی از این سرزمین هستیم.

ایرانی‌ها در لشکر مختار ثقفی

حضور بارز مردم ایران در قیام‌هایی که به خونخواهی حضرت سیدالشهدا علیه السلام صورت می‌گرفت، در کجا بوده است؟ آیا این نوع قیام‌ها را مردم ایران شکل می‌دادند و یا در قیام سایر سرزمین‌ها شرکت داشتند؟

در این میان، مهم‌ترین قیامی که ایرانی‌ها در آن حضور داشتند، قیام مختار ثقفی است که طبق شهادت تاریخ نویسان موثق، تعداد زیادی از مردم ایران که اصیل و مخلص بودند در کنار مختار حضور داشته‌اند. حتی گفته شده که تعداد زیادی از یاران مختار ثقفی از مردم ایران بودند که مخلصانه از حق امام شهید خود دفاع کردند و در این راه از بذل جان و مال خود ابایی نداشتند.

حتی جالب به نظر می‌رسد که بدانیم گویا در لشکر مختار تعداد زیادی از مردم به زبان فارسی صحبت می‌کردند و این موضوع شاهدی بر این ادعاست که اکثریت لشکر او را ایرانی‌ها تشکیل می‌دادند. حتی زمانی که عده‌ای از افراد که بیشتر از هفت‌صد نفر بودند راهی بیت‌الله الحرام شدند تا محمد حنفیه را که اسیر شده بود یاری کنند، در میان آن‌ها فقط زبان فارسی شنیده می‌شد و گویی همه آن‌ها ایرانی بودند.

از سوی دیگر عنوان‌ها و القاب هم شاهد دیگری بر حضور فعال ایرانی‌ها در خونخواهی و دفاع از حریم اهل بیت علیهم السلام بود. نام کیسان یا کیان که در ماجرای قیام مختار ثقفی آمده، نیز شاهد دیگری بر اخلاص ایرانی‌ها در دفاع از حضرت سیدالشهدا علیه السلام بوده است. درواقع در تاریخ می‌بینیم که حدود پنج سال و شش ماه بعد از قیام عاشورا، مردم ایران برای خونخواهی از امام شهید خود و دفاع از خریم اهل بیت علیهم السلام در سپاه مختار حاضر شدند تا ظالمان و جانیان حاضر در ماجرای کربلا را قصاص کنند.

با این توضیحات گویا نژادپرستی در میان مردم ایران و اعراب از میان رفته بود.

درست است. دقت داشته باشید که هرچند روحیه نژادپرستی در تمام طول تاریخ و گویا در همه سرزمین‌ها و کشورها وجود داشته، اما دین اسلام با این رویکرد منفی مبارزه کرده است. مردم ایران هم زمانی که با اسلام آشنا شدند، رویکرد نژادپرستی را کنار گذاشتند و بنابراین حضور آن‌ها در قیام سایر مسلمانانی که به خونخواهی امام حسین علیه السلام برخاسته بودند، معنا پیدا می‌کند. چون در این قیام‌ها، هدف خونخواهی و حق‌طلبی بوده، نه نژاد و رنگ و قبیله پرستی.

استحکام شیعیان در خونخواهی امام حسین علیه السلام

آن طور که اشاره کردید، مردم ایران در قیام مختار ثقفی که به خونخواهی حضرت سیدالشهدا علیه السلام صورت گرفت، حضور گسترده‌ای داشتند. در اینجا این پرسش مطرح می‌شود که آیا حضور ایرانی‌ها در این نوع قیام‌ها به همین مرحله ختم شد و یا آن‌ها فعالیت‌های دیگری در راستای قیام عاشورا داشته‌اند؟

این گونه نبوده که مردم ایران فقط یک بار به خونخواهی امام حسین علیه السلام برخاسته باشند و بعد از آن ساکت بنشینند. چنین حرکتی از سوی مردم ایران پس از اینکه در قرن سوم هجری حکومت آل‌بویه در ایران به قدرت رسید، ادامه پیدا کرد. درواقع همان دورانی که مردم ایران مراسم عزاداری برای امام حسین علیه السلام را در شهدهای ایران برگزار می‌کردند، در حقیقت در حال تقویت روحیه حق‌طلبی در خود بودند.

یکی از نمونه‌های تاریخی این موضوع به تاریخ سیستان مربوط است ک بر اساس آن، مردم این منطقه در مدت زمان کوتاهی که از حادثه خونین کربلا گذشته بود، به قصد انتقام‌گیری لشکرکشی کردند. به طوری که آن‌ها حاکمان مربوط به بنی‌امیه را در نهایت دلاوری و شجاعت از ایران بیرون کردند، به این علت که با اندیشه باز و حق‌طلب خود به خوبی موضوع و ریشه‌های حادثه کربلا و شهادت امام حسین علیه السلام توسط بنی‌امیه را درک کرده بودند. آن‌ها که متوجه قصور خود در این واقعه عظیم شده بودند، درصدد جبران برآمده بودند.

همه این نوع قیام‌ها با موفقیت انجام می‌شد؟

بعضی از قیام‌ها موفق بود و بعضی هم سرکوب می‌شد. اما سرکوبی هیچ قیامی موجب ساکت شدن مردم ایران در برابر ظلمی که به امام حسین علیه السلام شده بود، نشد و هیچ سرکوبی نتوانست قیام‌ها را برای همیشه خاموش کند. اما دشمنی‌ها با مردم دوستدار اهل بیت علیهم السلام همچنان شدت داشت. به طوری که طبق شواهد تاریخی وقتی گروهی از مردم به خونخواهی امام حسین علیه السلام برمی خواستند، دشمنان به سختی آن‌ها را به شهادت می‌رساندند.

آن‌ها آنقدر نسبت به شیعیان کینه و نفرت داشتند که به شهادت این گروه قانع نمی‌شدند، بلکه اجساد را از خاک‌ها بیرون می‌کشیدند و آن‌ها را آتش می‌زدند تا عمق نفرت خود نسبت به شیعیان و محبان اهل بیت علیهم السلام را نشان دهند. در عین حال می‌خواستند سایر شیعیان را بترسانند تا جلوی شورش‌های بعدی را بگیرند. اما این شورش‌ها همچنان ادامه پیدا کرد و نور حق‌طلبی در قلب مردم خداجو هرگز خاموش نشد.

تداوم عزاداری‌ها در کشور ما هم به همین دلیل است. در دوران رژیم پهلوی و سایر حکومت‌های ضد شیعی، شاهان و حاکمان تلاش زیادی می‌کردند تا مانع آشنایی مردم با امام حسین علیه السلام و حق‌طلبی آن حضرت شوند اما مردم آنقدر آگاه و هشیار بودند که هر سال عزاداری‌ها را پرشورتر برگزار می‌کردند.

درس‌های عاشورا برای زندگی امروز

با توجه به اینکه مردم آگاه و هشیار همیشه پیرو راه امام حسین علیه السلام بودند، مسیر و حرکت عاشورایی آن حضرت چه درسی برای زندگی امروز ما در اوضاع و شرایط فعلی بین‌المللی دارد؟

توجه داشته باشید که کشور ما در حال تجربه سیاسی در عرصه بین‌المللی است. حکومت اسلامی که با ثبات قدم در برابر دشمنان داخلی و خارجی مقاومت می‌کند. در این شرایط موضوع دشمنی گروه‌هایی که در قالب دینی فعالیت ضد دینی دارند مانند گروه‌های داعش از یک سو و انواع تهاجم فرهنگی از طریق رسانه‌ها و شبکه‌های ماهواره‌ای و اینترنتی از سوی دیگر، کشور ما را تهدید می‌کند.

در این میان وقتی به حادثه عاشورا و قیام حضرت سیدالشهدا علیه السلام مراجعه می‌کنیم، متوجه می‌شویم آن حضرت هرگز حرکت انفعالی در برابر دشمن نداشته است. باید فعالانه وارد میدان شویم و در برابر انواع تهاجمات مقابله مناسبی داشته باشیم. رویکرد منفعلانه در چنین اوضاعی که با انواع تهاجم فرهنگی مواجه هستیم باعث می‌شود مدام در انتظار حرکتی از سوی دشمن باشیم. در حالی که طبق آموزه عاشورا، باید حرکتی فعال داشته و همیشه جلوتر از دشمن حرکت کنیم تا برای هر نوع تهاجم آمادگی لازم را داشته باشیم.

  • محمد مهدی بختیاری

محمد صادق پهلوان‌زاده، تهیه‌کننده این سریال درباره این که چه چیزی باعث شد که بعد از این سال‌ها، به زندگی و شخصیت آیت‌ا... طالقانی بپردازند، گفت: با توجه به سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی، دکتر دارابی صحبت‌هایی را مطرح کردند و قرار شد به چهره‌های برجسته حوزه‌های مختلف بیشتر بپردازیم. برای شروع و ادامه این جریان نیز سراغ آیت‌ا... طالقانی رفتیم. این روزها طرح اولیه تایید شده وهمزمان با پژوهش و تحقیق، نگارش هم در حال پیشرفت است. برای این مجموعه ما با آقای مهدی طالقانی و اعضای خانواده ایشان صحبت کردیم و همه آنها در جریان هستند. همچنین نشست‌های متعددی با مهدی طالقانی داشتیم که البته مربوط به مدت‌ها قبل بود. رفت و آمدهایی که ادامه دارد و امیدواریم کاری در شأن ایشان را ارائه دهیم.

به گفته پهلوان‌زاده، «ابوذر زمان» عنوان فعلی این سریال است؛ عنوانی که البته موقتی است و ممکن است در ادامه کار تغییر کند.

این تهیه‌کننده در پاسخ به گلایه مهدی طالقانی از تعاملی که تازگی‌ها برای ساخت این مجموعه کمتر شده گفت و با اشاره به تغییر نویسنده سریال افزود: ابتدا ما با نویسنده دیگری قرار‌داد بسته بودیم و با وجود پرداخت بخشی از دستمزد او، آن نویسنده در یک رفتار غیرحرفه‌ای بعد از نگارش فقط پنج قسمت یک‌دفعه بدون هیچ اطلاعی کار را رها کرد و دیگر خبری از او نشد. در این گیر و دار وقفه‌ای ایجاد شد و تا زمانی که بازهم کارها روبه راه شود و نویسنده تازه جا بیفتد، این تعامل هم دچار وقفه شد. به همین دلیل اگر آقای طالقانی گلایه‌ دارد، کاملا بحق است و به‌زودی بازهم این ارتباطات و همراهی با قدرت و هماهنگی از سر گرفته می‌شود.

او درباره زمان کلید زدن مجموعه هم می‌گوید: پیش‌بینی ما این است که تا حدود پنج ماه آینده نگارش تمام شود و زمانی که کار به نیمه برسد ما پیش تولید و بعد هم تولید را شروع می‌کنیم. طبق این برنامه‌ریزی، تلاش ما این است که فصل زمستان زندگی ایشان را که مربوط به ایام پیروزی انقلاب است تصویربرداری کنیم.

با شروع نگارش و اعلام اخبار این مجموعه، این سوال به ذهن هر کسی خطور می‌کند که چه گروهی قرار است تولید این سریال را عهده‌دار شود، همچنین بازیگر نقش اصلی آن هم موردی است که خیلی‌ها را کنجکاو کرده، پهلوان زاده در این باره می‌گوید: در مورد گروه هم ما کارگردان و دیگر عوامل اصلی را در نظر گرفتیم اما تا زمانی که کار شروع نشود، نمی‌توانیم صحبتی کنیم. چون تا وقتی که کار وارد پیش تولید نشود؛ نمی‌شود قطعی گفت قرار است چه اتفاقی بیفتد، چرا که با توجه به دستمزدها باید بینیم سازمان چه برآوردی را برای طرح در نظر می‌گیرد و آیا این افرادی که در ذهن ما هستند، می‌توانند با آن شرایط بیایند یا خیر. به هر حال آنچه مشخص است،این مجموعه جزو تولیدات شاخص سازمان است و نگاه ما هم به آن الف ویژه است، با همه اینها تا به قطعیت و ثبات نرسیم اعلام آن بی‌مورد است. من فکر می‌کنم اگر این روند پیش برود تا بهمن ماه می‌شود درباره بازیگران و گروه صحبت کرد.

پهلوان‌زاده درباره رده بندی و درجه کیفی که برای این سریال در نظر گرفته شده، گفت: این مجموعه در حال حاضر در رده الف قرار دارد و در ادامه این که با توجه به ویژگی‌ها و شخصیت آیت‌ا... طالقانی سریال در حد الف ویژه تولید شود، نگاه ماست. از همین رو حتی اگر سازمان هم چنین نگاهی یعنی در حد ویژه به مجموعه نداشته باشد، تلاش ما این است تا آن را در حد الف ویژه ببینیم و ارائه دهیم چون شخصیت و داستان زندگی ایشان جزو موارد پراهمیتی است که باید به این شکل به آن پرداخته شود. واقعیت این است که گاهی می‌گویند کاری را بسازید که فقط آن را داشته باشیم و تولید شود اما بعضی اوقات، برخی از کارها دلی هستند و تیم تولید و کسی که تصمیم به ساخت آن می‌گیرد، با اثر و موضوع آن انس و علاقه دارد. در این شرایط دوست دارد تا آن کار به بهترین وجه تولید شود. این همان حساسیتی است که در این مجموعه هم برای ما وجود دارد و همه سعی ما این است تا آن را به بهترین شکل پیش ببریم.

فقط واقعیت‌ها را نشان دهید

مهدی طالقانی پسر آیت‌ا... طالقانی هم درباره این مجموعه بیان کرد: زمانی که آقای دارابی بحث تولید این سریال را مطرح کرد، قرار شد که ما هم در جریان مراحل تولید و نگارش کار قرار بگیریم. در ابتدا هم صحبت‌هایی با من شد و چند جلسه هم داشتیم منتها بعد از آن که به مدت‌ها پیش برمی گشت دیگر صحبت خاصی نشد.

البته سریال هنوز به مرحله تحقیقات میدانی نرسیده است و به گفته نویسنده مجموعه این روزها مشغول پرداختن به مکتوبات هستند، به همین دلیل طبق این صحبت‌ها در ادامه جلسات با مهدی طالقانی و خانواده او بیشتر خواهد شد.
طالقانی در پاسخ به این که سریال «ابوذر زمان» چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد، گفت: من از ابتدا هم گفتم ساخت مجموعه‌ای درباره آیت‌ا... طالقانی یعنی تولید سریال اکشنی که همه جور برخوردی از زد و خورد در آن هست تا مسائل رفتن به زندان، درگیری با مأمورین و ارتباطش با گروه‌های مختلف. اگر به همه این موارد رسیدگی و پرداخت شود می‌توان انتظار داشت سریال جذاب و پربیننده‌ای تولید می‌شود ولی من نمی‌دانم قرار است چه اتفاقی بیفتد و کار چطور پیش می‌رود.
او در ادامه با اشاره به نگاه‌های جهت‌داری که گاهی در این حوزه وجود دارد، بیان کرد: ما هم مخالف هر نوع جهتگیری هستیم اما امیدوارم آنچه را که واقعا در مورد ایشان وجود دارد بگویند. در معمای شاه هم ما نظارت داشتیم و با آن‌که نقش ایشان در آن مجموعه مختصر و مفید بود، گفتیم در همین فرصت هم واقعیت را نشان دهید، اتفاقی که کم بود اما به هر حال رخ داد.

مهدی طالقانی در آخر از اهمیت شخصیت آیت‌ا... طالقانی گفت و یادآور شد: من فکر می‌کنم اگر آقای طالقانی قبل از انقلاب نبود، شاید چنین انقلابی به راه نمی‌افتاد، چون آن دو راهپیمایی عظیم تاسوعا و عاشورا را همه مدیون آیت‌ا... طالقانی هستند و اگر شاه این راهپیمایی‌ها و خیل جمعیت را نمی‌دید و وحشت نمی‌کرد، می‌ماند یا برخورد جدی تری می‌کرد. این نظر و عقیده شخصی من است که می‌تواند درست هم نباشد. با همه اینها تا الان به نظرم کار خاصی در مورد ایشان اتفاق نیفتاده و بعضی اوقات هم برخی‌ها با شیطنت‌هایی می‌خواهندایشان را محدود کنند؛ اما این نهایت حماقت آنهاست چرا که ایشان در دل
مردم جای دارد.

تلاش برای کلیشه‌زدایی

حامد قربانی که نویسندگی این سریال را به‌عهده دارد، درباره آخرین وضعیت آن بیان کرد: در حال حاضر روزهای پایانی پژوهش مکتوب را پشت‌سر می‌گذاریم و به زودی تا حدود دو ماه دیگر پژوهش میدانی را که شامل گفت‌وگو با فرزندان و دوستان آیت ا.. طالقانی است، شروع می‌کنیم. قصه مجموعه هم شامل نقاط عطف زندگی ایشان است و من پیش‌نویس ۷۰ صفحه‌ای از کودکی تا رحلت آیت‌ا... طالقانی را با این محوریت تحویل داده‌ام.

به گفته قربانی طرح این سریال فعلا برای 26 قسمت نوشته شده و احتمالا قرار است تا ۴۰‌قسمت افزایش پیدا کند. او می‌گوید در جریان این روایت سعی ‌آنها این است که چهره جدیدی از آیت ا.. طالقانی و مبارزان آن دوران را نشان دهند و به گونه‌ای کلیشه شکنی کنند.

اما این که این کلیشه‌شکنی چطور قرار است اتفاق بیفتد هم موضوعی بود که قربانی در پاسخ به آن گفت: برخی از شخصیت‌ها از آنجا که محبوبیت و تأثیرگذاری زیادی دارند، اشخاص مختلفی از هر حزب و جریان سیاسی از نگاه خودشان آنها را تحلیل می‌کنند، اما در این کار ما به دنبال آن بودیم تا از زوایایی که به حقیقت شخصیت ایشان و نظام نزدیک است، داستان را شکل دهیم و روایت کنیم. آقای طالقانی خودشان را تابع امام خمینی می‌دانستند و از همین رو ما هم سعیمان این است تا بر این اساس تصویر واقعی از ایشان را ارائه دهیم نه آن که مثل خیلی‌ها مصادره به مطلوب کنیم.

او همچنین از منابعی گفت که هر کدام به‌گونه‌ای راوی شخصیت ایشان شدند و افزود: در بین اعضای خانواده ایشان هم از وقایع زندگی آقای طالقانی تحلیل‌های متفاوتی وجود دارد و این خرده روایت‌ها کار را سخت‌تر هم می‌کند. همچنین از آنجا که شخصیت ایشان بین افراد مختلف سیاسی و مذهبی و احزاب فراگیر است، پرداختن به این جریان خیلی دشوار است.

به گفته قربانی برخی منابع مکتوب، کتاب‌هایی اند که مدتی بعد از انقلاب چاپ شد و دیگر منتشر نشدند، در ادامه هم موسسه تاریخ مطالعات معاصر و یکسری از منابع اسناد تاریخ انقلاب آیت ا... طالقانی را به روایت اسناد ساواک بررسی کرده‌اند.

اتفاق دیگری که در اغلب مجموعه‌های این چنین رخ می‌دهد، قصه پردازی است، چرا که روایت صرف یک ماجرا به خودی خود برای ساخت یک سریال جوابگو نیست. در واقع هر داستانی به قصه‌های فرعی نیاز دارد تا آن را جذاب‌تر کند. در مورد این سریال هم به گفته قربانی چنین جریانی وجود دارد، موضوعی که او با اشاره به آن بیان کرد: در کارهای تاریخی و روایت‌های این چنینی، در نهایت هر چه قدر هم که اثر مستند باشد، پای تخیل هم به آن باز می‌شود و ما با نگاه و تحلیل خودمان در کنار اسناد تاریخی ماجرا را روایت می‌کنیم.

او اضافه کرد: باز هم می‌گویم که ما به دنبال کلیشه زدایی هستیم چون درباره موارد مختلف مثل ساواک، مبارزین انقلاب، فضای اجتماعی قبل از انقلاب و... تا جایی که من در فیلم و سریال‌ها دیدم حقیقت آن‌طور که باید منعکس نشده، مثلا فقر، فحشا و محرومیت‌هایی که باعث شد مردم انقلاب کنند، آن‌طور که باید به تصویر کشیده نشده و خیلی اوقات می‌بینیم تصاویر شیک از قشر مرفه و سلطنتی‌ها بیشتر از این موارد در کارها نشان داده می‌شود.

به همین دلیل ما در تحقیقاتمان به دنبال داستان‌ها و اتفاقات واقعی بودیم که کمتر از آنها تصویری منتشر شده است. به گونه‌ای می‌توان گفت زدودن غبار از تاریخ اصلی ترین موضوعی است که مدنظر ماست.

طبق برآورد زمانی قربانی، نگارش صفر تا صد این مجموعه به دلیل وسواس‌هایی که باید به خرج دهند حدود یکسال یا کمی بیشتر و کمتر طول می‌کشد. همچنین از آن جایی که در گیر و دار پژوهش‌ها مدام اطلاعات جدیدی جمع‌آوری می‌شود، تزریق آن به متن و هماهنگ کردنش کار آسانی نیست.

قربانی در ادامه صحبت‌هایش از حساسیتی گفت که روی زندگینامه وجود دارد، مثل سریال بانوی سردار و... نگاهی که بازهم این طرح را حساس‌تر می‌کند.

نکته دیگری که وجود دارد، آشنایی و نگاه او به آیت‌ا... طالقانی قبل و بعد از نگارش این سریال است، موضوعی که قربانی درباره‌اش می‌گوید: من دهه شصتی هستم و هیچ وقت ایشان را ندیدم.

تا قبل از این پژوهش‌ها هم درباره ایشان دیدگاه پیش پا افتاده‌ای از یک مبارز انقلابی داشتم اما وقتی وارد این کار شدم و بیشتر شناختم‌شان، متوجه شدم که او فرد بزرگی است که حقش نادیده گرفته شده است.

لقب ابوذر انقلاب هم به ایشان داده شده است چون آیت ا... طالقانی در این مسیر سختی‌های زیادی کشیدند و رنج‌های عجیبی را متحمل شده‌اند. در این بین حتی بین دوستان و نزدیکان ایشان که کتاب‌هایی را منتشر کردند، تحلیل‌های عمیقی از شخصیت‌های ایشان نداشتند و حال به همت آقایان دارابی و فاطمی، مجددا این تحلیل‌ها از سر گرفته شده است.

قربانی در آخر هم درباره تغییر نویسنده مجموعه خاطرنشان کرد: در چنین موضوعاتی لازم است که به کاراکتر علاقه داشته باشی و درگیر آن شوی، چون در غیر این صورت نمی‌توانی جلو بروی. همچنین باید به آن دوره و ژانر هم علاقه داشته باشید.

حساسیت این موضوع هم جای خود را دارد. آن هم در فضایی که تصویر درستی از قبل انقلاب نیست و اغلب در سریال‌ها قبل انقلاب را شیک و عجیب نشان می‌دهیم و بعد از انقلاب را در فقر و فضای معمولی.

  • محمد مهدی بختیاری

بر اساس آمار فروش و اطلاعاتی که در سامانه فروش سینمای ایران قرار دارد، فیلم سینمایی «شکستن همزمان بیست استخوان» به کارگردانی جمشید محمودی که روایتی از یک خانواده افغان مهاجر در تهران است و از ۲۲ شهریورماه نمایش خود را آغاز کرده، تا امروز ۸۹ میلیون تومان فروش کرده است و حدود هشت هزار نفر مخاطب، آن را در ۴۱ سینما تماشا کردند.

فیلم سینمایی «برمودا» ساخته رهبر قنبری که از ۶ شهریورماه روی پرده رفته است با درون مایه‌ای کمدی پس از گذشت حدود سه هفته  با سه هزار مخاطب، حدود ۳۱ میلیون تومان فروش داشته است. این فیلم سینمایی اکنون در ۲۴ سینما نمایش دارد.

فیلم سینمایی «چاقی» راما قویدل که از هفته اول شهریورماه نمایش خود را آغاز کرد، با جذب ۲۱ هزار مخاطب به سینما تا امروز پس از سه هفته ۲۵۳ میلیون تومان فروش داشته است.

همچنین «صدای منو می‌شنوید» به کارگردانی صادق آشتیانی‌پور که از ۶شهریورماه روی پرده رفته، تا امروز فقط حدود سه میلیون تومان فروش داشته و در ۱۴ سینما نمایش داشته است.

فیلم سینمایی «روسی» ساخته امیر حسین ثقفی با محدودیت سنی +۱۵ سال و از ۳۰ مردادماه نمایشش را روی پرده سینماهای کشور آغاز کرده است. این فیلم تا امروز ۶۸۷ میلیون و ۲۵۹ هزار تومان فروش داشته و در ۹۱ سینما در تهران وشهرستان نمایش داشته و ۵۵ هزار نفر تا امروز مخاطب این فیلم در سینماها بودند.

فیلم «ایده اصلی» به کارگردانی آزیتا موگویی که از نیمه مردادماه روی پرده سینماها رفته است تا امروز حدود سه میلیارد و ۱۰۸ میلیون تومان در ۱۶۶ سینما فروش داشته است.

فیلم سینمایی «جانان» ساخته کامران قدکچیان با گذشت حدود ۶ هفته نمایش و اکنون با دراختیار داشتن سینماهای محدودی در تهران در مجموع ۳۵۴ میلیون تومان فروش داشته و ۳۴ هزار نفر آن را در ۹۳ سینما تماشا کرده‌اند.

فیلم «قسم» به کارگردانی محسن تنابنده از ۹مردادماه نمایش خود را روی پرده های سینما آغاز کرد. این اثر با در اختیار داشتن ۱۳۷ سینما تا امروز نزدیک به دو و نیم میلیارد تومان فروش داشته است و ۱۹۵ هزار نفر به تماشای این فیلم نشستند.

فیلم سینمایی «تپلی و من» ساخته حسین قناعت که از دوم مردادماه اکرانش آغاز شده و برای مخاطب خانواده و کودک و نوجوان ساخته شده است، حدود یک و نیم میلیارد میلیون تومان فروش داشته و ۱۴۸هزار نفر آن را در سینماها تماشا کرده‌اند. این فیلم در ۱۶۱ سینما در سراسر کشور روی پرده رفته است.

فیلم «سرکوب» به کارگردانی رضا گوران پس از دو ماه نمایش و اکران در ۱۰۴ سینما به فروشی نزدیک به ۹۴۰ میلیون تومانی رسیده است و تا امروز بیش از ۷۲ هزار نفر مخاطب این فیلم سینمایی بوده‌اند.

فیلم سینمایی «قصر شیرین» ساخته سیدرضا میرکریمی که از دوم مردادماه روی پرده سینماها رفت، حدود سه میلیارد تومان فروش داشته و بیش از ۲۶۷ هزار نفر آن را در ۱۴۸ سینما تماشا کرده‌اند.

 فیلمهای «شاه کش» ساخته وحید امیرخانی، «کروکودیل» به کارگردانی مسعود تکاور، «کلوپ همسران» مهدی صباغ زاده و «مردی بدون سایه» ساخته علیرضا رئیسیان از امروز ۲۷ شهریورماه روی پرده سینماها رفتند.

آمار گیشه تابستانی سینما به نسبت تابستان‌های گذشته،نگران‌کننده است تا جاییکه مدیران پردیس‌های سینمایی (پرفروش ترین سینماها) از وضعیت فروش گیشه در بیانیه‌ای ابراز نگرانی کردند.

  • محمد مهدی بختیاری

طی چند سال گذشته، سیستم ذخایر استراتژیک نفت دنیا چندین بار مورد آزمایش قرار گرفته است. اگر لازم باشد ذخایر نفتی جهان می‌توانند با پیامدهای حمله روز شنبه به تاسیسات نفتی عربستان در بقیق کنار بیایند اما اگر درگیری‌ها در خاورمیانه افزایش یابد، مواجهه با چنین اختلال هایی در تولید نفت چندان آسان نخواهد بود.

کل ذخایر استراتژیک نفت در جهان 1.4 میلیارد بشکه برآورد شده است چنانچه تنش ها در منطقه خلیج فارس بالا بگیرد و صادرات نفت این منطقه متوقف شود که بیش از 17 میلیون بشکه در روز است ذخایر نفت دنیا تنها تا 82 روز می تواند توقف صادرات نفت خلیج فارس را پوشش دهد.

ذخایر 1.4 میلیارد بشکه ای نفت جهان برای پوشش نفت از دست رفته عربستان یعنی 5.7 میلیون بشکه در روز نیز تا 245 روز دوام خواهد آورد که معادل حدود 8 ماه است.

بر اساس گزارش بلومبرگ مقامات شرکت آرامکوی عربستان که یک شرکت نفت دولتی است، اشاره کردند که می‌توانند مقدار قابل توجهی از  تولید روزانه 5.7 میلیون بشکه ای را که از دست رفته، طی چند روز بازگردانند ولی رسیدن به ظرفیت کامل تولید هفته ها طول می کشد.

اگر مقدار تولید به سرعت به شرایط قبل بازنگردد، دنیا می تواند از نفت خام و محصولات پالایش شده ای که در ذخایر دولتی برای مواقع اضطراری نگه داشته می‌شود استفاده کند. دونالد ترامپ مجوز آزاد کردن نفت از ذخایر استراتژیک نفت آمریکا را صادر کرده و آژانس بین المللی انرژی که ذخایر نفتی را کنترل میکند، فعلا دست نگه داشته است.

تنها چند روز پیش ، وزرای نفت کشورهای عضو اوپک و تولید کنندگان بزرگ غیر اوپک موسوم به اوپک+ نگران عرضه بیش از حد نفت به بازار در سراسر دنیا پس از حدود دو سال و نیم کاهش تولید بودند.

از بین رفتن ناگهانی میلیون ها بشکه تولید نفت خام عربستان در روز شنبه باعث بیشترین افزایش در شاخص نفت برنت از زمان راه اندازی آن شد. قیمت نفت بیش از 19 درصد افزایش یافت. ولی ائتلاف اوپک و متحدانش هرگز نمی خواست  ذخایر نفت دنیا اینگونه کاهش یابد و قیمت نفت خام با این اتفاقات بالا برود. حالا به جای این که بپرسیم آیا ذخایر نفت دنیا بسیار بالاست، می پرسیم آیا دنیا نفت کافی در اختیار دارد؟

آژانس بین المللی انرژی اعلام کرد ذخایر اقتصادی سازمان توسعه و همکاری‌های اقتصادی برای تأمین نیاز 60 روز این گروه کافی است. ولی این رقم گمراه کننده است و شامل نفت داخل خط لوله ها و پالایشگاه ها هم می شود که ممکن است تا دو سوم کل رقم این صنعت را در بر بگیرد ولی شامل مقدار نفت داخل نفتکش های روی دریا نمیشود. اگر مقامات آرامکو درست گفته باشند و به سرعت تولید را به شرایط سابق بازگردانند ، 20 روز تقاضا پوشش کافی را فراهم می‌کند ولی اگر اشتباه کرده باشند باید از ذخایر استراتژیک تحت کنترل دولت ها استفاده کنیم.

حمله های روز شنبه و قطع تولید نفت همان چیزی است که ذخایر استراتژیک ملی برای آن طراحی شده اند: اختلال بزرگ در  تولید نفت در جهان. به ندرت از این ذخایر استفاده شده است. از زمان تاسیس آژانس بین المللی انرژی در سال 1974 ،تنها سه بار از ذخایر استراتژیک استفاده شده است.

آخرین باری که از ذخایر استراتژیک استفاده شد، سال 2011 بود. در آن زمان 60 میلیون بشکه نفت خام و محصولات نفتی از این ذخایر برداشت شد تا قطع تولید نفت لیبی جبران شود. قبل از آن همین مقدار نفت پس از طوفان های کاترینا و ریتا در خلیج مکزیک در 2005 برداشت شده بود ولی از همه آن استفاده نشد. بیشترین مقدار آزادسازی ذخایر استراتژیک در زمان حمله عراق به کویت در 1990 بود. در آن زمان آژانس بین المللی انرژی 2.5 میلیون بشکه در روز نفت  از این ذخایر آزاد کرد.

مقدار نفتی که میتوان از ذخایر استراتژیک آمریکا برداشت کرد برای پوشش پنج میلیون بشکه در روز از دست رفته صادرات نفت عربستان برای حداقل 3 ماه کافیست. پس از آن اوضاع کمی سخت می شود. کل ذخایر استراتژیک آمریکا حدود 600 میلیون بشکه براورد شده است.

ولی تمام بار این شرایط بر دوش ذخایر استراتژیک آمریکا نیست. خود عربستان هم ذخیره مازاد تولید دارد که می‌تواند برای جبران این نفت از دست‌رفته از آن استفاده کند. تولید تا حد امکان در میادین نفتی دریایی عربستان در خلیج فارس افزایش می یابد.نفت این میادین مانند مانیفا و سفانیه از بقیق رد نمی شود ولی آماده کردن بخشی از این نفت هفته ها طول می کشد. آغاز بهره برداری از میادین نفتی وفرا و خفیف در منطقه بی طرف مشترک بین عربستان و کویت احتمالاً تسریع می شود.

سایر اعضای ائتلاف اوپک و متحدانش که تولید خود را کاهش داده‌اند، شیرهای نفت خود را باز می کنند. کاهش صادرات نفت عراق که دستور آن در روز شنبه قبل از آگاهی از این حمله ها اعلام شد، کوتاه ترین در تاریخ است. ولی صادرات نفت ایران همچنان تحت تحریم های آمریکا قرار دارد و ممکن است سخت تر هم شود چون مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا تهران را مسئول این حملات می‌داند.

  • محمد مهدی بختیاری

چهارشنبه 98/6/27، در بازار آزاد قیمت سکه تمام‌بهار آزادی طرح جدید با ثبات نسبت به روز کاری قبل، 4 میلیون و  30 هزار تومان و سکه بهار آزادی طرح قدیم 3 میلیون و 994 هزار تومان معامله می‌شود.

در بازار آزاد هر قطعه نیم‌سکه بهار آزادی 2میلیون و 68 هزار تومان، ربع‌سکه یک‌میلیون و 259 هزار تومان و هر قطعه سکه گرمی 869 هزار تومان فروخته می‌شود. قیمت طلای 18عیار هم 407 هزار و 700 تومان ارزش‌گذاری شده است. ضمن آنکه هر اونس طلا در بازارهای جهانی با قیمت 1501 دلار معامله می‌شود.

کاهش چشم گیر قیمت ارز در روزهای گذشته موجب شد تا قیمت دلار که اول تیرماه 13 هزار تومان بود در کمتر از یک ماه به مرز 11 هزار تومان نزدیک شود. اختلاف قیمت دلار در بازار آزاد و صرافی های بانکی به مرز صفر رسیده است. هم اکنون دلار در بازار آزاد با قیمت 11 هزار و 430 تومان، درهم امارات با قیمت 3 هزار و 162 تومان و پوند انگلیس 14 هزار و 386 تومان فروخته می شود.

صرافی‌های بانک‌ها امروز ‌سه‌شنبه قیمت دلار را برای فروش به مردم 11هزار و 400 تومان اعلام کرده‌اند. این صرافی‌ها دلار را از مردم با قیمت 11هزار و 300 تومان خریداری می‌کنند.

بر همین‌ اساس طی روز جاری قیمت فروش یورو در صرافی‌های بانک‌ها 12 هزار و 700 تومان اعلام شده است؛ قیمت خرید یورو نیز در این صرافی‌ها 12 هزار و 600 تومان است.

فعالان بازار ارز معتقدند: خروج بازیگران بزرگ از بازار ارز، فروشنده شدن بازیگران خرد، رفتارهای موثر بازار ساز، افزایش عرضه و کاهش تقاضا و راه اندازی بازار متشکل ارزی از مهمترین دلایل کاهش شدید قیمت ارز در روزهای گذشته به حساب می آید.

  • محمد مهدی بختیاری

واژه اجاره‌نشینی همواره یادآور نکات منفی ازجمله بی‌ثباتی و بلاتکلیفی است. در حقیقت برای خانواده های ایرانی قابل پذیرش نیست، فردی از درآمد مناسب برخوردار باشد اما اجاره‌نشین تلقی شود. این نگاه بدبینانه اما منشا گرفته از برخی حقایق در جامعه ماست. زمانی که هیچ سازوکاری برای حمایت از اجاره‌نشین و جلوگیری از زیاده‌خواهی برخی صاحب‌خانه ها وجود ندارد، اجاره‌بها بدون هیج رویۀ مشخصی افزایش می‌یابد و مدت زمان قرارداد اجاره بسیار کوتاه است؛ جامعه حق دارد، با عینک بدبینی این موضوع نگاه کند.

از طرفی وسعت زمین‎‌های قابل سکونت در کشور به حدی است که به راحتی می‌‌توان حتی بیش از تعداد خانوار موجود مسکن ساخت. بنابراین چرا باید به سمت بازار اجاره برویم در حالیکه می‌توان با برگزیدن رویکردهای صحیح، شرایطی را فراهم کنیم که هیچ‌کسی از نعمت مسکن محروم نباشد.

این در حالیست که پیروز حناچی، شهردار تهران، از پذیرش پیشنهادش در هیئت دولت، مبنی بر ایجاد مسکن استیجاری ارزان‌قیمت و دستور روحانی به وزارت کشور برای پیگیری این طرح خبر داده است[1].

طرح مسکن استیجاری اثری بر بازار ندارد

بر اساس آمار به دست آمده از سرشماری سال ۱۳۹۵، تعداد خانواده ۲۴میلیون و ۱۹۶هزار خانوار بوده است. بر اساس همین آمار ۳۰/۷درصد از خانوارهای ایرانی در واحد مسکونی استیجاری سکونت می‌کنند. به عبارت دیگر۷میلیون و ۴۰۰هزار خانوار ایرانی رسما مستاجر به حساب می‌آیند. البته با توجه به تعداد ازدواج صورت گرفته، هرسال بخشی از زوج‌های جوان زندگی خود را با اجاره‌نشینی شروع می‌کنند، این امر تعداد متقاضیان مسکن استیجاری را افزایش می‌دهد.

در صورتیکه دولت به منظور سامان دادن به بازار اجاره بخواهد از راهکار ساخت مسکن استیجاری استفاده کند، تعداد واحدهای تولید شده باید متناسب با نیاز موجود باشد. در حقیقت اگر تعداد مسکن استیجاری ساخته شده قابل ملاحظه نباشد، اثرگذاری خود در بازار اجاره مسکن را از دست داده و کارایی لازم را نخواهد داشت.

اجرای طرح مسکن استیجاری به ضرر دولت است

هزینه تعمیر و نگهداری واحدهای مسکونی استیجاری به واسطه نوع کاربری آن‌ها بسیار زیاد است.در واقع بخش عمدۀ عایدی دولت از محل پرداخت اجاره‌بها صرف هزینه تعمیر و نگهداری این واحدها خواهد شد.  بر این اساس می‌توان گفت هزینه ای که دولت برای ساخت این واحدها متحمل می‎شود، از محل پرداخت اجاره‌ها تامین نخواهد شد. هرچه که از عمر این واحدها بیشتر بگذرد، هزینه نگهداری افزایش یافته و پس از مدتی این مسکن استیجاری به محل ضرر تبدیل خواهند شد.

مسکن استیجاری مطابق با شرایط بازار مسکن نیست

سالهایی که یک‌ خانواده می‌تواند با پس انداز یک سوم درآمد خود، هزینه خرید یک خانه را تامین کند، شاخص دسترسی به مسکن موثر نامیده می‌شود. این شاخص در کشورهایی که از سیاست تولید مسکن استیجاری استفاده می‌کنند، به طور میانگین ۵ سال است. در حقیقت متقاضی مسکن استیجاری پس از اینکه 5 سال در واحد استیجاری سکونت داشت، می‎تواند هزینه خرید مسکن خود را تامین کند و نسبت به خرید واحد مسکونی اقدام کند. اما در ایران، این شاخص در حال حاضر به ۴۶ سال رسیده‌است. با این شرایط اگر از سیاست تولید مسکن استیجاری استفاده کنیم، متقاضی نمی‎تواند، هزینه خرید مسکن را  برای مدت کوتاهی تامین کند و مجبور است سال‌های زیادی از این واحد مسکونی استفاده کند. درنتیجه این سیاست در ایران قابل استفاده نخواهد بود.

خرید مسکن، رویا یا واقعیت

بر اساس دلایل ذکر شده، اجرای سیاست ساخت مسکن استیجاری توسط دولت برای بازار مسکن در ایران رویکرد مناسبی محسوب نمی‌شود. بنابر آخرین گزارش بانک مرکزی در خردادماه سال جاری متوسط قیمت مسکن در تهران به ۱۳/۳ میلیون تومان رسیده است. یعنی خرید یک واحد ۸۰متری، بیش از ۱ میلیارد تومان هزینه روی دست خانوار می‌گذارد. مبتنی بر این آمار، قیمت مسکن به حدی است که در سال‌های اخیر عملا خرید واحد مسکونی به امری محال تبدیل شده است. در این شرایط راه‌حل مشکل بازار مسکن چیست؟یک خانواده ایرانی چگونه می‌تواند به حق خود که در اصل 3قانون اساسی به آن تاکید شده، برسد؟‌

مردم با سیاست اعطای زمین اقساطی، صاحب‌خانه می‌شوند

سهم عمدۀ هزینه تمام شده یک واحد مسکونی مربوط به هزینۀ زمین است. به عنوان مثال در شهر تهران این سهم متناسب با منطقه و ارزش زمین بین ۵۰ تا ۸۰ درصد کل هزینه خرید مسکن برآورد می‌شود. با توجه به این موضوع با سیاست‌گذاری صحیح برای مدیریت هزینه زمین، می‌توان خانه‌دار شدن خانواده‌ها را تسهیل کرد.

سیاست اعطای زمین اقساطی یک از سیاست‌هایی است که می‌تواند بسیاری از اقشار جامعه را صاحب خانه کند. در این سیاست ابتدا با اعطای زمین به مصرف‌کننده نهایی، امکان ساخت زمین برای وی فراهم می‌شود. پس از تکمیل واحد مسکونی و اتمام عملیات ساخت دولت می‌تواند هزینه زمین را طی اقساطی از متقاضی دریافت کند.

این سیاست همچنین می‌تواند در شیوه‌های تولید انبوه مسکن مورد استفاده قرار بگیرد. در این شیوه، متقاضیان پس از ثبت نام اقدام به پرداخت هزینه ساخت مسکن به صورت اقساطی می‌کنند. دولت نیز زمین آماده شده را در اختیار انبوه‌ساز قرار می‌دهد. پس از اتمام عملیات ساخت انبوه ساز از پروژه خارج شده و متقاضی صاحب خانه می‌شود. حال دولت می‌تواند در اقساط بلند مدت نسبت به بازپس‌گرفتن هزینه زمین اقدام کند.

مسکن ویژه تهرانسر، نمونۀ موفق در تولید انبوه مسکن

پروژه مسکن ویژه که در محله تهرانسر شهر تهران، اجرایی شد، از جمله پروژه هایی بود که در آن از سیاست اعطای زمین اقساطی استفاده شد. در این پروژه انبوه‌ساز به جای مالکیت بر واحدهای مسکونی و مشارکت با دولت، عملیات ساخت را مدیریت کرده و پس از تکمیل عملیات ساخت از پروژه خارج شد. در نهایت هم با تعیین اقساطی، هزینه زمین توسط متقاضی به دولت پرداخت شد.

یکی از نقاط مثبت این پروژه وابسته نبودن به پرداخت تسهیلات بانکی توسط دولت بود. در واقع دولت به جای ارائه تسهیلات با اعطای زمین به مصرف کننده نهایی و در نتیجه کاهش هزینه نهایی مسکن، فرایند صاحب‌خانه کردن مردم را آسان کرد.

  • محمد مهدی بختیاری

«نه نیویورک و نه هر جای دیگر»؛ این شاید جان کلام سخنان روز سه شنبه حضرت آیت الله خامنه ای باشد که در یک فضای معنادار، یعنی جلسه خارج فقه بیان کردند.

طبق اصل ۱۱۰ قانون اساسی، تعیین خط مشی سیاست خارجی ایران، با عالی ترین با مقام کشور یعنی رهبر معظم انقلاب اسلامی است. از این رو سخنان اخیر ایشان نشان داد سیاست راهبرد مقاومت فعال که از ۱۸ اردیبهشت در پیش گرفته شده است، همچنان در دستور کار ایران قرار دارد، اما تاکیدات مکرر رهبر معظم انقلاب درباره مضر بودن مذاکره مجدد با آمریکا این سوال را در اذهان عمومی ایجاد می کند که چرا ایشان در یک فاصله زمانی کوتاه، چندین بار به این مهم اشاره کرده اند.

برای پی بردن به این نکته بهتر است به تغییر سیاست دستگاه دیپلماسی از رویکرد صبر استراتژیک به راهبرد مقاومت فعال رجوع کنیم. این راهبرد از آنجایی در دستور کار دستگاه دیپلماسی کشور قرار گرفت که آمریکا علی رغم درخواست اولیه انجام مذاکره و انقعاد برجام به صورت یکجانبه از این معاهده بین المللی خارج شد و دولت تا یکسال، صبر استراتژیک در پیش گرفت تا شاید تغییری حاصل شود اما نشد.

با بهبود تقریبی وضعیت امور جامعه از ۱۸ اردیبهشت که به اذعان کارشناسان محصول راهبرد مقاومت فعال است، آمریکا با ابزار اروپا مجددا پیشنهاد مذاکره با ایران را مطرح کرده است.

البته مذاکره به زعم آنها یعنی او دیکته کند و ما بگوییم چشم؛ چه آنکه اگر مذاکره را ابزاری برای رسیدن به راه حل می انگاشتند هرگز مرتکب حماقت تعیین شروط ۱۲ گانه نمی شدند، چراکه مذاکره با تعیین شروط تعجیزی یعنی امر محال.

علی رغم خروج یکجانبه آمریکا از برجام و بدعهدی یکساله اروپا، رگه هایی از تمایل دولت به "مذاکره مجدد"، آشکار است و برخی ظاهرا تلاش دارند تجربه برجام را تکرار کنند. هرچند رییس جمهور صراحتا گفته است که اجازه نخواهد که ترامپ با او عکس یادگاری بگیرد اما محتمل است که تلاش جریانی که می خواهد کشور را در دام ترفند مذاکره مجدد گرفتار کند، باعث هشدارهای مکرر شده است. اینکه رهبر معظم انقلاب بارها به نفی مذاکره مجدد با رژیم بدعهد آمریکا تاکید می کنند معنایی جز جلوگیری از به کرسی نشستن "درخواست های گستاخانه آمریکا" ندارد.

گزاره" بهبود وضعیت مردم در گرو مذاکره با آمریکاست" پر بسامدترین شعاری بود که جریان سیاسی طرفدار دولت از سال ها قبل در گوش مردم زمزمه می کرد، اما برجام نشان داد که بی حاصل ترین عمل ممکن نیز همان است یا دستکم تا کنون چنین بوده است.

  • محمد مهدی بختیاری

پس از فیس بوک، یوتیوب با 1.9 میلیارد و واتس اپ با 1.5 میلیارد کاربر در رتبه های دوم و سوم قرار دارند.مسنجر فیس بوک با 1.3 میلیارد و وی چت نیز با یک میلیارد و 83 میلیون کاربر در جایگاه های بعدی قرار دارند.همچنین اینستاگرام با یک میلیارد کاربر در سراسر جهان، ششمین رسانه اجتماعی محبوب بین کاربران است.

توئیتر با 326 میلیون کاربر در جایگاه دوازدهم محبوب ترین رسانه های اجتماعی در جهان قرار دارد و اسکایپ نیز با 300 میلیون کاربر شانزدهم است.وایبر با 260 میلیون و لاین با 194 میلیون کاربر به ترتیب در جایگاه های 18 و 20 این گزارش قرار دارند.

این خبر حاکی است، در ایران طبق آخرین آمار مرکز افکارسنجی ایسپا، واتس اپ در رده نخست توجه کاربران و پس از آن تلگرام با اختلاف چهار دهم درصد در جایگاه دوم قرار دارد.

تا یکی دو سال پیش، تلگرام محبوب ترین پیام رسان و شبکه اجتماعی در ایران بود اما حدود دو سال پیش، پس از این که با قوانین جمهوری اسلامی کنار نیامد و حاضر به تمکین از مقررات کشورمان نشد، پس از مهلتی که به او داده شد، فیلتر شد.

هم اکنون الگوی استفاده از پیام رسان ها در ایران به این شرح تغییر کرده که کاربران نیازهای پیام رسانی فردی و گروهی خود را در واتس‌اپ و نیازهای اطلاع رسانی را از کانال های تلگرام تامین می کنند .

  • محمد مهدی بختیاری