Elocutionist

و هو معکم

Elocutionist

و هو معکم

طبقه بندی موضوعی
پیوندها

۲ مطلب با کلمه‌ی کلیدی «جوانان» ثبت شده است

علی اشرف نظری در نشست «سبک زندگی؛ بررسی تغییرات، روندهای فعلی و آتی» با اشاره به افول مفهوم سنتی خانواده و ظهور خوابگاه‌های مدرن افزود: امروزه دیگر بحث خانواده گسترده مطرح نیست. شاهد خانواده‌های بحران زده‌ای هستیم که به سراغ ازدواج سفید یا پدیده‌های عجیبی مانند جشن طلاق می‌روند.

وی گفت: 30 درصد از جوانان شش کلانشهر تهران، مشهد، شیراز، اصفهان، تبریز و اهواز زندگی مجردی دارند. همچنین شاهد خانواده‌هایی از جمله خانواده‌های رنگین کمانی، تک والدی، ارتباطات بدون ازدواج و سیطره الگوهای خود محور و سودجویانه در حوزه روابط اجتماعی هستیم.

وی با تاکید بر اینکه سبک زندگی باید به مثابه امر هویتی در نظر گرفته شود و فرای رویکردهای سطحی به آن توجه کرد اضافه کرد: سبک زندگی معمولا در شکاف‌های زندگی اجتماعی نوپدید مطرح می‌شود، چرا که شکاف‌های اجتماعی نوپدید نمونه و نمادی از روابط اجتماعی و سیاسی جدید هستند و در جامعه‌ای با تغییرات اجتماعی و فرهنگی گسترده و سریع ظهور می‌یابد.

دانشیار علوم سیاسی دانشگاه تهران با اشاره به اینکه سبک زندگی، کارگزارانی غیر اقتصادی و از طبقه متوسط و بالاتر دارد، گفت: اقشاری مانند جوانان، زنان، طبقه متوسط جدید، بازارهای نوظهور، بنگاه‌های تولیدی، رسانه‌های دانشگاهیان و اصحاب فرهنگ و ... درگیر این مفهوم هستند.

اشرف نظری با انتقاد از اینکه معمولا بحث فرار نخبگان از کشور تنها در ارتباط با خروج فیزیکی آنها از مرزها تعبیر می‌شود بیان کرد: بحث دیگری که وجود دارد این است که اگر افرادی که کشور را ترک می‌کنند در ایران بمانند اما در هستی شناسی‌شان پیوندی با هستی شناسی ایرانی اسلامی وجود نداشته باشد چه روی خواهد داد؟ آیا اگر فردی از کشور خارج نشود اما هویت غیر ایرانی داشته باشد می‌توان گفت که فرار مغزها کاهش یافته است؟.

دانشیار علوم سیاسی دانشگاه تهران در ادامه خانواده را رکن اصلی سازنده فرد و شخصیت و هویت کل جامعه دانست و ادامه داد: خانواده هسته اصلی ساخت اجتماعی و بنیان نخستین هویت ملی است.

وی در ادامه بیان کرد: در حال حاضر با سیطره الگوهای خود محور، نگاه ابزاری وارد خانواده‌ها شده است یعنی ارتباطات اثرگذار و معنادار، روابط سنتی خویشاوندی و درک حضور دیگران تضعیف شده و مصادیقی همچون استفاده بیش از حد افراد از فضای مجازی و گوشی‌های هوشمند جایگزین آن شده است.

دانشیار علوم سیاسی دانشگاه تهران در ادامه به خطر بالای رشد طلاق در چهار سال اول زندگی اشاره کرد و ادامه داد: افزایش نرخ طلاق، بالا رفتن میزان خودکشی و ابراز خشونت، پیری و کاهش جمعیت تنها بخشی از مشکلاتی هستند که در حال حاضر با آنها روبرو هستیم.

اشرف نظری در ادامه تعداد کل خانوارهای خودسرپرست را بیش از یک میلیون و 500 هزار نفر در سال 90 دانست و ادامه داد: باید توصیف دقیقی از شاخص دوام زندگی و درک تغییرات این شاخص در طول زمان صورت بگیرد. ایران و سه کشور اصلی اروپا تفاوت چندان معنی داری در میزان طلاق با یکدیگر ندارند و خانواده‌های ایرانی نیز همانند خانواده‌های اروپایی در معرض فروپاشی‌ است.

وی ثبت ساعتی 15 واقعه طلاق در سال 93 در کشور را نگران کننده دانست و ادامه داد: 80 درصد از مطلقه‌های کشور کمتر از 30 سال سن دارند که این مسئله تهدیدی برای سلامت اجتماعی جامعه است. همچنین طلاق عاطفی یعنی زندگی کردن زوجین با هم به دلایل خانوادگی مانند نگهداری از فرزندان یا شماتت والدین و خویشاوندان از آسیبهای دیگر است.

دانشیار علوم سیاسی دانشگاه تهران در ادامه بالا رفتن میزان خودکشی را نشانه بحرانی دیگری در ساخت خانواده ایرانی دانست و ادامه داد: در سال 1394، 4020 نفر خودکشی کرده‌اند که بیشترین این موارد در گروه سنی 18 تا 24 سال یعنی 28.2 درصد از کل موارد خودکشی هستند.

اشرف نظری با اشاره به بحران ادراکی هویتی در پدیده‌ای مانند جشن طلاق تصریح کرد: امروزه زمینه‌های سنتی هویت و فقدان راه حل‌های کاربردی برای پر کردن این خلاء مشکلات زیادی را فراهم آورده است. در کشورهای دیگر که کلیسا نسبت به این مسئله ممنوعیت قائل شده است، برگزاری این جشن به نوعی نشانه بی‌توجهی به مذهب کاتولیک تلقی می‌شود اما این مسئله در ایران با زمینه فرهنگی - اسلامی بی معناست.

مقام اول ایران در انجام عمل‌های زیبایی

رتبه سوم ایران از نظر رشد مصرف لوازم آرایشی در دنیا

وی در ادامه افزود: از سوی دیگر مصرف گرایی با شدت بسیاری در ایران رشد یافته است. به طوریکه حدود 74 شبکه در سطح جهانی مخصوص تبلیغات مد، لباس و لوازم آرایش است. از سوی دیگر ایران مقام اول را در انجام عمل‌های زیبایی دارد. همچنین خانواده ایرانی از نظر رشد مصرف لوازم آرایشی صاحب رتبه سوم در سطح جهان است. این در حالیست که رتبه ایران از لحاظ مصرف لوازم بهداشتی و آرایشی در خاورمیانه، دوم و هفتمین کشور رکورددار دنیا در این رابطه ست.

دانشیار علوم سیاسی دانشگاه تهران در پایان با اشاره به اینکه امروزه بحث خانواده بحثی اساسی در حوزه سیاستگذاری ملی است اظهار کرد: در کشورهایی مانند دانمارک کارهایی جدی در این زمینه انجام شده است و لازم است تا توصیه‌های سیاستی، حمایت مالی برای خانواده‌ها، شامل کمک هزینه، معافیت‌های مالیاتی، مزایای مرخصی برای والدین شاغل نظیر مرخصی زایمان، خدمات مراقبت و نگهداری از کودکان و ... پیشنهاد داده شود.

  • محمد مهدی بختیاری

یکی از این تحولات اخیر در حوزه فرم خانواده پدیدار‌شدن خانواده  «هم‌بالین»، « هم‌باشی» یا به اصلاح ازدواج سفید است که البته برخی از طرفداران شکل سنتی خانواده آن را ازدواج سیاه هم خوانده‌اند! شاید نخستین تصور و پیش انگاره‌ای که هر یک از افراد جامعه نسبت به تشکیل خانواده و ایجاد زندگی مشترک داشته باشند ازدواج، آن هم به شیوه قانونی و عرفی باشد و این در حالی است که امروزه در سراسر دنیا شاهد شکل‌گیری خانواده‌هایی هستیم که به صورت غیر رسمی، غیر مجاز و فردگرایانه ایجاد شده و سال‌ها به زندگی مشترک می‌انجامد. به عبارت دیگر، از دیگر مصداق مهم فردیت‌گرایی به مثابه امری پسامدرن که خانواده را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد، شکل‌گیری گونه جدیدی از زندگی مشترک است که هم بالینی نام دارد و به گواه بسیاری از محققان زندگی مشترک بدون ازدواج در تهران روندی رو به افزایش دارد و تمایل به مناسبات جنسی غیر از زندگی زناشویی در مجردان و متأهلین به چشم می‌خورد.

این موضوع به افزایش بیماری‌های مقاربتی و پیمان‌شکنی در مناسبات خانوادگی منجر شده است.  با این حال و با توجه به تازگی و پیچیدگی موضوع و حساسیت‌های موجود در کشور ما، در این زمینه آمار رسمی و قابل اتکایی در دسترس نیست، اما از دیدگاه نظری و با درنظر داشتن شرایط عمومی جامعه می‌توان گفت، بسترهای گسترش این پدیده در اعضای جامعه و به ویژه جوانان، قابل مشاهده است. یکی از این بسترها، افزایش سن ازدواج است؛ به گونه‌ای که جامعه ایران، در دهه‌های اخیر، مواردی مانند دگرگونی در میانگین سن ازدواج، نسبت تجرد، افزایش میزان طلاق و انتقال در ترکیب جنسی افراد ازدواج نکرده را تجربه کرده است.

سن ازدواج به ویژه در بین دختران، افزایش قابل توجهی داشته است. نسبت زنان ازدواج نکرده سنین ۲۰ تا ۲۴ سال از 4/21 درصد در سال ۱۳۵۵ به ۴۰ درصد در سال ۱۳۷۵ و ۴۹ درصد در سال ۱۳۸۵ رسیده است. این نسبت در مناطق شهری به حدود ۸۰ درصد رسیده است. میانگین سن ازدواج دختران، از 4/22 سال در سال ۱۳۷۵ به 4/23 سال در سال ۱۳۹۰ افزایش یافته است که این مقدار، در سال ۱۳۹۴ به 8/23 رسیده است. همچنین میانگین سن ازدواج مردان در سال ۱۳۹۳، 1/27 بوده است که در سال ۱۳۹۴ با روند افزایشی محسوسی به 5/28 رسیده است (سازمان ثبت احوال کشور، ۱۳۹۴). به موازات افزایش سن ازدواج، میزان تجرد قطعی نیز افزایش یافته است، به گونه‌ای که نسبت تجرد قطعی زنان از 1/2 درصد در سال ۱۳۷۵ به ۴/۴ درصد در سال ۱۳۸۵ رسیده و این نسبت با روند افزایشی در سال ۱۳۹۰ به ۸ درصد رسیده است. بنابراین، می‌توان گفت، براساس آخرین سرشماری سال ۱۳۹۰، یازده میلیون و دویست و چهل هزار نفر، در وضعیت تجرد قطعی هستند که به نسبت مساوی، میان دو جنسی این جمعیت تقسیم شده‌اند (مرکز آمار ایران، ۱۳۹۴).

تجربه کشورهای آمریکایی و اروپایی، نشان دهنده رقیب‌بودن دو پدیده «هم خانگی بدون ازدواج» و «ازدواج‌رسمی» است وبنابراین، با توجه به بالا رفتن سن ازدواج جوانان، می‌توان انتظار داشت که سبک‌های زندگی جدید، از جمله هم خانگی بدون ازدواج، در ایران ایجاد شده و رواج یابند. یکی دیگر از شرایطی که احتمالاً بر‌روند افزایش سن ازدواج تأثیر داشته و تغییرات فزاینده آن می‌تواند در گسترش پدیده هم خانگی بدون ازدواج مؤثر باشد، تغییرات نرخ بیکاری جوانان است. نرخ بیکاری جمعیت جوان در سال ۱۳۸۴، 5/20 درصد بوده است که این رقم، حدود دو برابر نرخ بیکاری کل جمعیت و سه برابر نرخ بیکاری جمعیت میان سال است . نرخ بیکاری جوانان در سال ۱۳۹۴ به رقم 3 /23 درصد رسیده است که نسبت به سال ۱۳۸۴، روند  افزایشی محسوسی داشته است (درگاه ملی آمار، ۱۳۹۴). در جامعه سنتی ایران، براساس قوانین اسلام، نفقه و تأمین مخارج معمولی زن پس از ازدواج، به عهده مرد است؛ بنابراین، بالا رفتن نرخ بیکاری جوانان و به‌ویژه مردان و تعهدات قانونی‌ای که ازدواج به شیوه سنتی برای مردان ایجاد می‌کند، سوق دهنده جوانان به سمت جایگزین‌های غیرقانونی ازدواج، از جمله هم خانگی بدون ازدواج است. یکی دیگر از عواملی که می‌توان انتظار داشت در گرایش افراد، به ویژه نسل جوان، به سوی هم خانگی بدون‌ازدواج مؤثر باشد، بالا رفتن نرخ طلاق است.

افزایش هزینه‌های طلاق در جوامع، با کاهش منفعت حاصل از ازدواج همراه است .براساس آمار وبگاه ثبت احوال کشور، تعداد طلاق‌های انجام شده در ایران از سال ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۴ در حال افزایش بوده است؛ به گونه‌ای که طلاق‌های انجام شده در سال ۱۳۸۵ از ۹۴۰۳۹ طلاق به رقم 163765 در سال ۱۳۹۴ رسیده است، درحالی‌که ازدواج‌های انجام شده در ایران از سال ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۴، روند کاهشی داشته است. براساس آمار موجود، تعداد ازدواج‌های انجام شده از ۷۷۸۲۹۱ مورد در سال ۱۳۸۵، به ۶۸۵۳۵۲ مورد در سال ۱۳۹۴ رسیده است (سازمان ثبت احوالی کشور، ۱۳۹۴). افزایش نرخ طلاق می‌تواند باعث ترس از ازدواج‌های رسمی و قانونی شود و در نتیجه سوق‌دهنده جوانان به سوی سبک‌های دیگر زندگی مشترک باشد؛ سبک‌هایی که از سوی طرفین، دست‌کم به‌عنوان مقدمه‌ای برای اطمینان از پایداری رابطه درنظر گرفته می‌شوند.

  هم‌خانگی بدون ازدواج، پدیده‌ای است که در ایران کمتر شناخته شده است. پرداختن به این موضوع، می‌تواند گامی در راستای مطالعه عمیق‌تر زنان به‌همراه داشته باشد، از جمله اخاذی و تهدید که یکی از مخاطرات جدایی یک طرفه به شمار می‌آید. در این نوع زندگی مشترک، طرفین از یکدیگر ارث نمی‌برند. همچنین زن نمی‌تواند از خدمات بیمه اجتماعی شریک زندگی‌اش استفاده کند.

در مجموع، زنان در این نوع رابطه همواره در معرض آسیب‌های متعدد اجتماعی، روانی، اقتصادی و حتی جسمی قرار می‌گیرند و ساختار حقوقی و فقهی در ایران نمی‌تواند تأمین‌کننده حمایت در خوری از آنها باشد. بر این اساس باید پرسید چگونه، در چه شرایط و با چه ادراکی از این موضوع، عده‌ای از افراد به شکل‌دهی چنین رابطه‌ای اقدام می‌کنند؟ این سوالی است که باید پژوهش‌هایی در رابطه با آن به‌صورت تفسیری انجام شوند.
*صبح نو

  • محمد مهدی بختیاری