سرنوشت «سلمان» در دست مدیران
«چرا میرباقری، ساخت سلمان فارسی را شروع نمی‌کند؟» این معمولا سوالی است که بینندگان پیگیر سریال‌های تاریخی تلویزیون، بعد از هر بار دیدن صحنه‌های مختارنامه از خود می‌پرسند. دو سال پیش از تولید سریال «مختارنامه» و در سال 81، طرح سریال «سلمان فارسی» از سوی میرباقری آماده شده بود. اما تصمیم مدیران سازمان برای سریال مختارنامه بود. تا اینکه یک سال بعد از پایان تصویربرداری سریال «مختارنامه» و در سال 90، داوود میرباقری اعلام کرد که طرح و تحقیق سریال سلمان فارسی نوشته شده است.
میرباقری در اظهارنظری درباره مجموعه سلمان فارسی گفته بود: «سلمان فارسی چهار برابر «مختارنامه» گسترده و سخت است. من به زندگی سلمان علاقه‌مندم. او به من کمک کرد و در پاره‌ای اوقات از پرتاب‌ها و سقوط‌هایی نجاتم داد. من با او 10 سال رفاقت کردم و همسفر هم بودیم و توفیقی نصیبم شد تا بتوانم این پروژه را به انجام برسانم.» میرباقری کار را سریع شروع نکرد. مراحل نگارش فیلمنامه توسط گروهی از نویسندگان زیرنظر داوود میرباقری، آغاز شد.
«بهروز خوش‌رزم» تا سال 94 تهیه‌کنندگی کار را برعهده داشت و حالا در فاز دیگری از پروژه، «حسین طاهری» تهیه‌کنندگی کار را برعهده گرفته است. «سلمان فارسی» در حال حاضر فاز صفر پیش‌تولید را می‌گذراند و مقدمات مربوط به انتخاب لوکیشن، ساخت دکور و ماکت‌ها در حال انجام است. همچنان میرباقری مشغول نگارش فیلمنامه است و امرا... احمدجو دیالوگ‌های این سریال را می‌نویسد. کارها پیش می‌رود اما کُند. بخشی از مشکل کندی به حساسیت‌های میرباقری در نگارش و پژوهش فیلمنامه برمی‌گردد و البته بخش دیگری به ساختار سازمانی صداوسیما در حوزه ساخت فیلم و سریال که در 6 سال گذشته ثبات کافی نداشت. اما گویا مشکل دیگری هم هست که از گرفتاری‌های ساخت سریال بیگ پروداکشن در سازمان است.
میرباقری در گفت‌وگوی اخیری که با محمدرضا شهیدی‌فر در یک برنامه تلویزیونی داشت از سختی‌هایی گفت که در این مدت کمتر از آن سخن به میان آورده بود. او گفت: «دیگر خسته شده‌ام از این نوع کار کردن؛ یعنی شما سالها زحمت می‌کشی، پدر خود را درمی‌آوری ولی آخر کار با آنچه که فکر می‌کردی تفاوت دارد و موضع‌گیری‌ها، کمبود امکانات و یک تغییر مدیریت این همه لطمه به کار وارد می‌کند. «سلمان» را اینگونه نخواهم ساخت. سلمان را همان‌طوری می‌سازم که فکر کردم؛ همان‌طوری می‌سازم که نوشتم.» میرباقری به نکته دقیقی اشاره می‌کند. این دقیقا همان نکته‌ای است که امرا... احمدجو دیالوگ‌نویس «سلمان‌فارسی»، چندی پیش در گفت‌وگو با «فرهیختگان» در مورد معضلات ساخت آثار فاخر در تلویزیون مطرح کرد. شرایط سازمانی، کمبود بودجه و امکانات و البته اعمال سلیقه مدیران در محتوای یک اثر، ازجمله مسائلی است که باعث می‌شود بین نگارش و ذهنیت فیلمساز نسبت به اثر با آن چیزی که در واقع شکل می‌گیرد، تفاوتی فاحش شکل بگیرد. ساخت «سلمان فارسی» کار ساده‌ای نیست. برآورد اولیه این است که در 40 قسمت 55 دقیقه‌ای تولید شود. سریال از کودکی تا وفات این صحابی پیامبر را روایت می‌کند. حوزه حرکت سلمان به لحاظ جغرافیایی بسیار گسترده است و به لوکیشن‌های بسیاری نیاز دارد. اما تعریف امکانات برای یک اثر هنری باید به میزان تاثیرگذاری آن بر مخاطبان تعریف شود.
میرباقری درباره لزوم تعریف امکانات لازم برای تولید «سلمان فارسی» گفته است: «ساخت سریال «سلمان فارسی» حساسیت و دقت بالایی را طلب می‌کند. کارهای ما اکثرا محدود و محصور در مرزهای خودمان بوده است و گاهی پیش آمده آثاری چون «مختارنامه» یا «امام علی(ع)» فراتر رفته‌اند. در این زمینه دیگر نباید ملاحظه بضاعت و امکانات را کرد و زمانی که سراغ تولید اثری می‌رویم و به‌عنوان مثال سلمان را وسط می‌گذاریم، حیف است کم بگذاریم.»
صحبت کردن در مورد زیاد بودن بودجه ساخت این سریال در حالی است که سالانه بودجه‌های فراوانی به نام فرهنگ و هنر بدون هیچ نتیجه ملموسی مصرف می‌شوند. کافی است نگاهی کنید به جدول بیش از 6 هزار میلیارد تومانی بودجه نهادها و دستگاه‌های فرهنگی و دینی در سال 96 و کارکرد و اثرگذاری فرهنگی این موسسات را نسبت با آثار تلویزیونی همچون «امام علی(ع)» و «مختارنامه» مقایسه کنید. مختارنامه در طول هشت سال ساخت، 25 میلیارد تومان هزینه داشت یا سریال امام علی(ع) با بودجه‌ای حدود 270 میلیون تومان به پایان رسید. اگر برای اثری در قد و قواره «سلمان فارسی» رقمی چندصد میلیاردی هم برای چند سال، زمان ساخت، متصور شویم؛ نسبت به بودجه خیلی از سریال‌های تلویزیونی یکبار مصرف و بودجه نهادهای فرهنگی بی‌کارکرد، رقمی نیست. میرباقری اکنون در آستانه 60 سالگی است. او با نیروی انسانی‌ای که در تمام این سالها، همراه او کار کرده‌اند و پا به سن گذاشته‌اند منتظر هستند و همچنان مراحل تولید سلمان فارسی شروع نشده است. مرتضی میرباقری اسفندسال گذشته در نشست اعلام برنامه‌های نوروزی سال 96 درباره وعده ساخت سریال‌های «الف ویژه» گفته بود: «تصویب یک سریال، راه‌اندازی آن و انتخاب لوکیشن برای آن بسیار زمانبر است. ما در ابتدای ورودمان برای اینکه این سریال‌ها راه بیفتند، اطلاع‌رسانی کردیم، اما راه افتادن این سریال‌ها نزدیک به هشت ماه زمان می‌برد؛ چراکه بازیگرانی که در این سریال‌ها هستند باید قرارداد چند ساله با ما و سازندگان سریال داشته باشند.» همچنان مدیران صداوسیما می‌گویند: «تولید سلمان فارسی به‌زودی شروع می‌شود.»
